تعزیر و گستره آن صفحه 11

ص: 21

8- علّامۀ طریحی

«1» می‌گوید:

قوله تعالی «وَ تُعَزِّرُوهُ» ای تعظّموه، و فی غیر هذا الموضع تمنعوه من عزرته: منعته. وَ تُعَزِّرُوهُ تنصروه مرة بعد اخری. و فی بعض التفاسیر تنصره بالسیف و التعزیر ضرب دون الحد، و هو اشدّ الضرب؛ «2»

«تُعَزِّرُوهُ» در آیۀ 30 سورۀ توبه به معنای تعظیم و تکریم، و در دیگر آیات قرآن، به معنی منع و خودداری است … و تعزیر شلّاق کمتر از حدّ شرعی، ولی شدیدتر از آن است.»

9- علّامۀ مصطفوی

«3»، پس از نقل کلمات عدّه‌ای از صاحب‌نظران علم لغت می‌گوید:

«و التحقیق ان الاصل الواحد فی المادّة هو الذبّ مع التقویة … و اما النصر و التوفیق و الاعانة و المنع و الردّ و الردع و النزع و المشایعة و التوقیر و التعظیم و التأدیب، فکلّ واحد منها من لوازم الاصل باختلاف الموارد، و قد یراد به التجوّز … و اما التعزیر و التأدیب، فانه من اظهر مصادیق التقویة و الذبّ عن النفس، حیث یذبّ عنه سوء العمل و یهذبه و یهدیه الی الکمال و یربّیه باقتضاء المقام و یمنعه عن الرجوع و تکرار العمل «4»؛

______________________________
(1). شیخ فخر الدین بن محمّد علی بن احمد بن طریح، الرماحی النجفی المسلمی، مشهور به طریحی، در سال 979 ه- ق در نجف متولّد شد. تألیفات وی را بیش از چهل اثر گفته‌اند، که مشهورترین آنها «مجمع البحرین و مطلع النیّرین» است. این عالم بزرگ در سن صد و شش سالگی، در سنۀ 1085 ه- ق دار فانی را وداع گفت.
(2). مجمع البحرین، جلد 2، صفحه 1207.
(3). علّامه حسن مصطفوی، از لغت‌شناسان و به تعبیری از مفسّران محسوب می‌شود، وی در سال 1393 تحقیقات گسترده‌ای پیرامون کلمات قرآن مجید آغاز کرد، و آن را در چهارده جلد بنام التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، در سال 1408 ه- ق به سامان رساند.
(4). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، جلد 8، صفحۀ 108.