تعزیر و گستره آن صفحه 112

ص: 126

روایت نسبت به آن دلالتی ندارد، بلکه اشعار دارد که حاکم شرع در حقوق النّاس نیز حق عفو دارد. نتیجه این که روایت مذکور ارتباطی به بحث ما ندارد.

یادآوری: اگر از اشکال مذکور صرف نظر کنیم، روایت در بحث تعزیرات نیز قابل استدلال می‌باشد؛ زیرا در مباحث گذشته مکرّر گفته شد که حد معنای عامّی دارد، و اگر به صورت مستقل و بدون کلمۀ تعزیر ذکر شود، اختصاص به حدود شرعی ندارد، و شامل تعزیرات نیز می‌گردد.

علاوه بر این که بر فرض خصوصیّت حدود شرعی، امکان الغای خصوصیّت نیز وجود دارد.

ادلّۀ قائلین به عدم تفصیل بین حقوق اللّه و حقوق النّاس

بعضی دیگر برای حقّ عفو حاکم شرع در مطلق حدود به روایت زیر استدلال کرده‌اند:

ابو عبد اللّه البرقی، از بعضی از اصحابش، از یکی از معصومین علیهم السّلام چنین نقل می‌کند:

مردی خدمت حضرت امیر المؤمنین علیه السّلام رسید و اقرار به دزدی کرد.

حضرت فرمود: آیا چیزی از قرآن می‌دانی؟ عرض کرد: آری، می‌توانم سورۀ بقره را تلاوت کنم. امام فرمود: دست تو را به سورۀ بقره بخشیدم. اشعث بن قیس منافق، که در مجلس حاضر بود، در اعتراض به اقدام حضرت گفت: آیا حدّی از حدود الهی را تعطیل می‌کنید؟ امام فرمود:

«و ما یدریک ما هذا؟ اذا قامت البیّنة فلیس للامام ان یعفو، و اذا اقرّ الرّجل