- پیشگفتار 1
- مقدّمه 3
- فصل اوّل: تعزیر در نگاه لغتشناسان 5
- 1- راغب اصفهانی 5
- 3- ابن اثیر 8
- 2- ابن منظور اندلسی 8
- 4- ابو عبد الرحمن الخلیل 9
- 5- ابن حماد الجوهری 9
- 7- صاحب کتاب قاموس 10
- 6- [ابن فارس] 10
- 8- علّامۀ طریحی 11
- 9- علّامۀ مصطفوی 11
- 10- [جعفر شریعتمداری تنظیمگر شرح و تفسیر لغات قرآن] 12
- [مستفاد از کلمات دهگانۀ] 12
- فصل دوم: تعزیر از دیدگاه فقهای بزرگ 14
- 1- مرحوم شیخ طوسی 15
- 3- ابن ادریس 16
- 2- ابن زهره 16
- 4- [محقّق حلّی] 17
- 5- مرحوم فاضل اصفهانی 17
- 6- [صاحب جواهر] 18
- 7- [میر سید علی در «ریاض المسائل»] 19
- 8- [شهید ثانی] 19
- 10- جزیری 20
- 9- ابن قدامه 20
- نتیجه 21
- فصل سوم: نقاط اختلاف تعزیر با حدود اسلامی 22
- [مناقشاتی بر کلام ایشان] 24
- فصل چهارم: دایرۀ تعزیر، یا گناهانی که مشمول تعزیر است 25
- اشاره 26
- 1- ادلّۀ وجوب امر به معروف و نهی از منکر 26
- ادلّۀ وجوب تعزیر 26
- ب) مرحلۀ برونی و اعتراض گفتاری 27
- الف) مرحلۀ درونی و انکار باطنی 27
- توضیح بیشتر: 27
- ج) مرحلۀ عملی و فعلی 28
- تفسیری دیگر از شیخ طوسی پیرامون مرحلۀ سوم 30
- تعزیر ضامن اجرای قوانین 30
- 2- روایات عامّی که هر تخلّفی را موجب مجازات میداند. 31
- الف) داود بن فرقد [امام صادق ع] 32
- ب) امام صادق علیه السّلام خطاب به عمرو بن قیس 32
- [روایت «من الحدود ثلث جلد … »] 33
- [1- تعزیر مستمنی به دست امیر المؤمنین ع] 34
- 3- استقراء نصوص خاصّه 34
- [3- تعزیر برای همبستری در ماه رمضان] 35
- [2- تازیانه خوردن قصّهگوی در مسجد به دست امیر المؤمنین ع] 35
- [4- همبستری در روزه] 36
- [5- حکم توهین و قذف] 36
- [6- تعزیر هجوکننده به دست علی ع] 37
- [7- تعزیر مدعی خواب دیدن مادر خصم] 37
- [8- تعزیر همبستری کنندۀ به اشتباه] 38
- [9- تعزیر اختیار کنندۀ زنی از اهل کتاب] 39
- [10- تعزیر خفتگان در یک رختخواب] 39
- [11- تعزیر دزدی کنندۀ آشکارا] 40
- [12- تعزیر شهادتدهندگان به دروغ] 40
- سؤال: [آیا ترک کنندگان واجبات نیز تعزیر میشوند؟] 41
- اشاره 43
- آیا تعزیر اختصاص به گناهان کبیره دارد؟ 43
- دلایل صاحب جواهر بر انحصار تعزیر به کبائر 44
- دلایل ابن زهره و پیروانش بر گسترش تعزیر 45
- نکتهای تازه و اشکالی جدید [در اختصاص تعزیر به غیر احکام حکومتی] 47
- فصل پنجم: تعزیر منحصر به ضرب نیست! 50
- گروه اوّل: روایاتی که تعزیر را کمتر از حد میداند. 52
- [سه گروه روایت] 52
- منشأ تخصیص تعزیر به تازیانه 52
- اشاره 52
- گروه دوم: روایاتی که عدد خاصّی معیّن کرده است. 53
- گروه سوم: روایاتی که از تعزیر به کلماتی مانند «ضرب»، «جلد» و «سوط» تعبیر کرده است. 54
- نقد و بررسی روایات 55
- قرینۀ اوّل: کلمات اهل لغت 55
- قراین هفتگانه بر عدم انحصار تعزیر به ضرب 55
- قرینۀ دوم: کلمات فقهای شیعه و اهل سنّت 56
- قرینۀ سوم: روایاتی که از تعزیر تعبیر به عقوبت کرده است 57
- قرینۀ چهارم: روایاتی که از تعزیر تعبیر به تأدیب کرده است 59
- الف) حبس تعزیری 61
- قرینۀ پنجم: روایاتی که تعزیرات غیر بدنی را مطرح کرده است 61
- ب) آلوده نمودن بدن و لباس! 64
- ج) تعزیر مالی 65
- د) نهی، یکی از مراتب تعزیر است 67
- قرینۀ ششم: تمسّک به قیاس منصوص العلّة 68
- ه) اعلام جرم گناهکار برای مردم 68
- قرینۀ هفتم: عناوین ثانویّه 70
- چند یادآوری 72
- الف) مصادیق تعزیر 72
- ب) تعزیر مستقل و تعزیر تلفیقی 73
- ج) متخلّفان از جنگ تبوک 74
- اشاره 77
- سخنان بزرگان فقها و نظریّات دهگانه 77
- فصل ششم: مقدار تعزیر و معنی تخییر حاکم شرع 77
- 1- [2-] مرحوم محقّق حلّی 77
- 3- محقّق حلّی 78
- 5- آیة اللّه خوئی 79
- 4- ابن حمزه از فقهای قدما 79
- 6- ابن ادریس 79
- 7- مرحوم شیخ طوسی [به نقل] از شافعی 80
- 10- ابو الصلاح حلبی 80
- 8- از ابن ابی لیلی، و ابو یوسف 80
- 9- از مالک [و اوزاعی] 80
- احادیث و روایات پیرامون مقدار تعزیر 81
- خلاصۀ نظریّات دهگانه 81
- اشاره 81
- گروه اوّل: مقدار آن در اختیار حاکم شرع است. 82
- گروه دوم: مقدار آن کمتر از حدّ شرعی است. 83
- گروه سوم: مطلق تعزیرات محدود است. 86
- گروه چهارم: برای برخی از تعزیرات عدد تعیین شده است. 88
- طرق جمع بین روایات 92
- [سنجش گروههای چهارگانۀ روایات] 92
- احتمالات سهگانه در مورد گروه چهارم 92
- دوم: مواردی که در گروه چهارم مقدار آن تعیین شده، قانون کلّی نیست 93
- سوم: [برشمردن روایات از قبیل احکام حکومتی و قابل تغییر دانستن آن با تغییر زمان و مکان] 93
- و امّا گروه سوم، از سه جهت قابل عمل نمیباشد 94
- منظور از «ما دون الحد» چیست؟ 95
- الف) «ال» در کلمۀ مذکور «جنسیّه» و برای «استغراق» است 95
- ج) احتمال سوم آن که «ال» برای «عهد» است، و تعزیر کمتر از آن حدّ معهود میباشد 95
- ب) «ال» برای «جنس» به معنی «صرف الوجود» است 95
- مشکل صحیحۀ حمّاد 96
- [نکتهها] 98
- نکتۀ اوّل: معنی تخییر حاکم شرع 98
- نکتۀ دوم: وحدت رویّه 100
- نکتۀ سوم: تعزیرات تعلیقی 100
- تشویق و تنبیه! 101
- فصل هفتم: طرق اثبات موضوع تعزیر 103
- الف) یک بار اقرار کافی نیست 103
- ب) یک بار اقرار کافی است 104
- مستندات و ادلّۀ مسأله 105
- [سخن پیامبر در پاسخ زنی که به کنیزش نسبت زنا داد] 106
- [قائلین به تفصیل بین حقوق اللّه و حقوق النّاس] 109
- فصل هشتم: محدودۀ عفو حاکم شرع در تعزیرات 109
- کلمات فقها 109
- اشاره 109
- 2- فاضل اصفهانی 110
- ادلّه قائلین به تفصیل بین حقوق اللّه و حقوق النّاس 110
- ادلّۀ قائلین به عدم تفصیل بین حقوق اللّه و حقوق النّاس 112
- نقد و بررسی حدیث 113
- دلیل بر تفصیل بین اقرار و غیر آن 114
- اشاره 116
- فصل نهم: آیا آخرین مرحلۀ تعزیر اعدام است؟ 116
- کلمات فقها 116
- 1- صاحب جواهر 117
- 2- ابن حمزه 117
- 3- علّامۀ حلّی 118
- 4- ابن ادریس 118
- نقد و بررسی 119
- فصل دهم: فلسفۀ تعزیرات 122
- فصل یازدهم: تأدیب کودکان و نوجوانان 125
- محورهای چهارگانۀ بحث 125
- اشاره 125
- محور اوّل: مشروعیّت تأدیب 126
- کلمات فقها 126
- 2- مرحوم صاحب ریاض 127
- 3- امام خمینی 127
- 4- ابن قدامه 127
- 1- اطلاقات روایات تأدیب 128
- ادلّۀ مشروعیّت تأدیب 128
- 2- [احادیث و روایات] 129
- 3- سیرۀ عقلا و متشرّعه 129
- محور دوم: مقدار مجازات 130
- نکته: مردم در این مسأله بر سه دستهاند: 130
- [1- روایات دال بر 5 یا 6 تازیانه] 131
- [2- روایاتی دال بر سه تازیانه] 132
- [3- روایات دال بر کمتر از ده عدد] 133
- [روایات مؤیّد عدم تعیین عدد] 135
- محور سوم: مجری تأدیب کیست؟ 136
- محور چهارم: ضمان تأدیب و اجرای تعزیر 139
- 1- قال ابن قدامة: 139
- کلمات فقها 139
- 2- [صاحب جواهر] 140
- ادلّۀ طرفداران و مخالفان ضمان 141
- فصل دوازدهم: پاسخ به پرسشها «1» 145
- ب) برخی از گناهانی که تعزیر دارد 149
- ج) مقدار تعزیر 157
- د) عوامل تخفیف یا تشدید مجازاتها 159
- ه) مجری تعزیر 160
- ز) فلسفۀ مجازات 161
- و) تأدیب 161
- ح) تداخل مجازاتهای تعزیری 162
- ط) جریان قاعدۀ درء در تعزیرات 162
ص: 132
1- صاحب جواهر
میگوید:
«و لو تکرر مع تخلّل التعزیر ثلاثا قتل فی الرابعة او الثالثة علی البحث السابق؛ هرگاه جرم تکرار شود، و پس از هر بار تعزیر اجرا گردد، مجرم در مرتبۀ چهارم، یا سوم، طبق بحث سابق (در مبحث تجاوز به حیوانات). به قتل میرسد «1».»
2- ابن حمزه
معتقد است:
«فان شرب أو أکل غیر مستحل عزر، فان عاد غلظ علیه العقوبة، فان تکرر منه قتل عبرة لغیره «2»؛
هرگاه شخصی چیز حرامی بنوشد یا بخورد، ولی معتقد به حلال بودن آن کار نباشد، تعزیر میگردد، و اگر آن گناه را تکرار کرد به صورت شدیدتر مجازات میشود، و چنانچه برای بار سوم آلودۀ آن شود، وی را برای عبرت دیگران به قتل میرسانند.»
ایشان در جای دیگر کتاب وسیله میفرماید:
«من استمنی بیده عزر بما دون التعزیر فی الفجور، او تضرب یده بالدرة حتی تحمر، و اذا عزر فی ذلک ثلاث مرات قتل فی الرابعة «3»؛ چنانچه کسی با دستانش آلودۀ استمناء گردد، حاکم شرع وی را به کمتر از حدّ شرعی زنا تعزیر میکند، یا مقداری تازیانه بر دستش میزند تا سرخ شود، و اگر آن گناه را سه مرتبه تکرار کرد و پس از هر بار تعزیر شد، در مرتبۀ چهارم اعدام میشود.»
______________________________
(1). جواهر الکلام، جلد 41، صفحۀ 644.
(2). جوامع الفقهیّه، صفحۀ 782.
(3). جوامع الفقهیّه، صفحۀ 781.