تعزیر و گستره آن صفحه 12

ص: 22

معنای اصلی ریشۀ تعزیر دفاع به همراه تقویت نمودن است … و سایر معانی به همین معنی بازمی‌گردد، و از لوازم آن شمرده می‌شود، و یا معنی حقیقی نیست، و امّا تعزیر و تأدیب، از روشنترین مصادیق «تقویت و دفاع» است، زیرا از مجرم در مقابل جرم دفاع می‌شود، و او را به کمال هدایت می‌کند، و از تکرار جرم بازمی‌دارد.»

10- [جعفر شریعتمداری تنظیم‌گر شرح و تفسیر لغات قرآن]

تنظیم‌کنندۀ کتاب شرح و تفسیر لغات قرآن «1» در تفسیر واژۀ «عَزَّرُوهُ» که در آیۀ شریفۀ 157 سورۀ اعراف آمده، می‌گوید:

«از تعزیر به معنای «حمایت و یاری کردن» (آمیخته با احترام و بزرگداشت).

است، و بعضی گفته‌اند: «در اصل به معنی منع کردن است، اگر منع و جلوگیری از دشمن باشد مفهوم آن «یاری کردن» در مقابل دشمنان است، و اگر جلوگیری از گناه باشد، مفهوم آن «مجازات و تنبیه» است، و لذا به مجازاتهای خفیف «تعزیر» می‌گویند، برای این که به وسیلۀ آن در حقیقت کمکی به گناهکاران شده، و از گناه بازداشته شده‌اند. این نشان می‌دهد که مجازاتهای اسلامی جنبۀ انتقامی ندارد، بلکه جنبۀ تربیتی دارد، و لذا نام آن هم تعزیر گذاشته شده است. «2»»

[مستفاد از کلمات دهگانۀ]

از کلمات دهگانۀ اهل لغت و واژه‌شناسان، امور زیر استفاده می‌شود:

الف) لغویّین در تفسیر کلمۀ تعزیر بر سه دسته تقسیم می‌شوند:

اوّل- کسانی که معتقدند معنای اصلی تعزیر یک چیز است؛ (نصرت، یا منع، یا تأدیب، یا چیز دیگر). و معانی دیگر را به همان ریشه بازمی‌گردانند.

______________________________
(1). کتاب مذکور توسّط آقای جعفر شریعتمداری بر اساس شرح و تفسیر لغات «تفسیر نمونه» در چهار جلد تنظیم شده، و از منابع غنی و ارزشمند لغت به شمار می‌رود.
(2). شرح و تفسیر لغات قرآن، جلد 3، صفحۀ 159.