تعزیر و گستره آن صفحه 126

ص: 142

ج) کوتاهی و تنبلی در فراگیری علوم و سایر وظایف ضروری زندگی، که گاه نیاز به تنبیه و تأدیب دارد.

2- مقدار و چگونگی تأدیب.

3- مجری تأدیب کودکان و نوجوانان کیست؟ چه کسی حقّ تأدیب آنان را دارد؟

4- اگر کودک تحت تأدیب با خطر یا نقص عضو مواجه گردد، یا جراحتی عارض وی گردد، چه کسی ضامن خواهد بود؟

محور اوّل: مشروعیّت تأدیب

اشاره

فقهای ما کمتر به سراغ این بحث رفته، بلکه غالبا از ابتدا به کمیّت و کیفیّت تأدیب پرداخته‌اند، و این مطلب نشانگر آن است که اصل مشروعیّت تأدیب نزد آنان به قدری روشن بوده که نیازی به بحث از آن نمی‌دیدند.

البتّه فقهای اهل سنّت بیشتر به سراغ این بحث رفته‌اند.

کلمات فقها

1- مرحوم محقّق

رحمه اللّه نویسندۀ کتاب شرایع الاسلام، می‌گوید:

«یکره ان یزاد فی تأدیب الصبی علی عشرة أسواط و کذا المملوک، ثم قال صاحب الجواهر: لکن لم اجد دلیلا واضحا علیه «1»؛

مکروه است که به هنگام تأدیب کودکان و بردگان بیش از ده تازیانه زده شود. صاحب جواهر پس از این سخن می‌گوید: دلیل روشنی بر این عدد نیافتم.»