تعزیر و گستره آن صفحه 130

ص: 146

امّا سیرۀ متشرّعه احتیاج به امضای شارع ندارد. چرا که رضایت شارع در دل آن نهفته است. به هر تقدیر، سیرۀ عقلا و متشرّعه اجمالا دلالت بر جواز تنبیه بدنی کودکان دارد.

نکته: مردم در این مسأله بر سه دسته‌اند:

1- عدّه‌ای معتقدند که اصلا مجازاتهای بدنی جایز نیست.

2- برخی بر این اعتقادند که چنین مجازاتهایی مطلقا جایز است.

3- و گروه سوم اعتقاد دارند که اجمالا چنین مجازاتهایی مشروعیّت دارد. ولی اصل و اساس بر نصیحت و تأدیب بدون مجازات بدنی است، و فقط در موارد ضرورت و ناچاری باید از چنان مجازاتهایی استفاده کرد.

این عقیده مطابق حقیقت است، و در وصیّت حضرت علی علیه السّلام به امام حسن علیه السّلام نیز به چشم می‌خورد. آنجا که فرمود:

«فانّ العاقل یتّعظ بالادب و البهائم لا تتّعظ الّا بالضّرب «1»؛ انسان عاقل با تأدیب و مجازاتهای غیر بدنی پند می‌گیرد، ولی چهارپایان تنها با مجازاتهای بدنی پند می‌گیرند.»

نتیجه این که مجازاتهای بدنی کودکان و نوجوانان فی الجمله مشروع است. البتّه به عنوان آخرین راه حلّ، یعنی در مواردی که جایگزین مناسبتری نداشته باشد.

محور دوم: مقدار مجازات

اشاره

روایاتی که در این مورد بحث می‌کند بسیار متفاوت است، و بر چند