تعزیر و گستره آن صفحه 15

ص: 26

کلمۀ تعزیر واژه‌ای است که دارای هیچ یک از حقیقت‌های سه‌گانۀ فوق نیست، زیرا در کلمات فقهاء- که خواهد آمد- در همان معنای لغوی- که شرح آن گذشت- استعمال شده است.

پس از روشن شدن این مطلب، توجّه شما را به دیدگاه ده تن از فقهای بزرگ اسلام در تفسیر تعزیر جلب می‌کنیم:

1- مرحوم شیخ طوسی

«1»، که از استوانه‌های فقهای شیعه به شمار می‌رود، می‌فرماید:

«و کل من اتی معصیة لا یجب بها الحد فانه یعزر، مثل ان سرق نصابا من غیر حرز، او اقل من نصاب من حرز، او وطئ اجنبیة فیما دون الفرج، او قبّلها، او شتم انسانا، او ضربه، فان الامام یعزره … و یکون التعزیر بما دون الحد «2»؛

هر کس مرتکب گناهی شود که حدّ شرعی ندارد تعزیر می‌گردد؛ مثل این که سارقی مالی را که به حدّ نصاب می‌رسد از خارج حرز سرقت کند. یا مال کمتر از نصاب را از داخل حرز بدزدد. یا مرد و زن بیگانه‌ای برهنه در رختخوابی بخوابند هر چند آمیزش نکنند. یا او را ببوسد. یا کسی انسانی را فحش دهد. در تمام این موارد حاکم شرع مجرم را تعزیر می‌کند … البتّه تعزیر کمتر از حدّ شرعی است.»

______________________________
(1). شیخ ابو جعفر محمد بن الحسن بن علی الطوسی، در ماه مبارک رمضان سال 385 ه- ق در طوس خراسان به دنیا آمد، و در سن 33 سالگی به بغداد کوچ کرد، و در آنجا درخشید.

کتابهای فراوانی در علوم مختلف به رشته تحریر درآورد، که «المبسوط» از مهمترین آنهاست. این فقیه بزرگ پس از عمری خدمت به مکتب اهل البیت علیهم السّلام در سال 460 ه- ق رحلت کرد.

(2). المبسوط فی فقه الامامیّة، جلد 8، صفحۀ 69.