تعزیر و گستره آن صفحه 16

ص: 27

2- ابن زهره

«1» از قدمای فقهای شیعه می‌گوید:

«التعزیر یجب بفعل القبیح او الاخلال بالواجب الذی لم یرد الشرع بتوظیف حدّ علیه او ورد بذلک فیه و لم تتکامل شروط اقامته «2»؛

انجام هر کار زشتی و ترک هر واجبی که حدّ شرعی خاصّی ندارد، یا حدّ شرعی دارد ولی شرایط آن جمع نیست، تعزیر دارد.»

3- ابن ادریس

«3» از فقهای عالیقدر پس از عصر شیخ طوسی، می‌گوید:

«و التعزیر تأدیب تعبد اللّه سبحانه به لردع المعزر و غیره من المکلفین و هو مستحق بکل اخلال بواجب و اتیان کل قبیح لم یرد الشرع بتوظیف الحد علیه «4»؛ تعزیر نوعی تأدیب است که خدای سبحان آن را برای جلوگیری گنهکار از تکرار گناه، و دیگران از آلوده شدن به آن، وضع کرده است، و تمام کسانی که واجبی را ترک می‌کنند، یا مرتکب حرامی می‌شوند که حدّ شرعی ندارد، مستوجب تعزیر هستند.»

همان گونه که ملاحظه فرمودید این فقیه نامدار نیز تعزیر را منحصر در شلّاق نکرده، بلکه هر کاری که باعث جلوگیری از تکرار گناه، یا آلودگی به آن شود را تعزیر می‌داند.

______________________________
(1). حمزة بن علی بن زهرة الحسینی الاسحاقی الحلی از فقهای قرن ششم، آثار متعدّدی از خود بجا گذاشته است. وی در سال 511 ه- ق متولّد شد، و در سال 585 ه- ق از دنیا رفت.
(2). سلسلة الینابیع الفقهیّة، جلد 23، صفحۀ 208.
(3). محمّد بن احمد بن ادریس الحلی نیز از فقهای قرن ششم است. وی که از فقهای برجسته و تحوّل آفرین شیعه به شمار می‌رود، در سال 543 ه- ق (طبق قول مشهور) در شهر حلّۀ لبنان به دنیا آمده، و در سال 598 دست از جهان شسته است.
(4). سلسلة الینابیع الفقهیّة، جلد 23، صفحۀ 296.