تعزیر و گستره آن صفحه 19

ص: 30

7- [میر سید علی در «ریاض المسائل»]

نویسندۀ کتاب ریاض المسائل «1»، که شرح مختصر النافع «2» است، می‌فرماید:

«الحدود جمع حد، و هو لغة المنع و شرعا عقوبة خاصّة تتعلّق بایلام البدن … و وجه مناسبة التسمیة ان العقوبة مانعة من المعاودة، و اذا لم تقدر العقوبة یسمی تعزیرا و هو لغة التأدیب «3»؛

حدود جمع حدّ است، و حدّ در لغت به معنی منع، و از دیدگاه شرع، عقوبت و مجازات مخصوصی است که باعث آزار بدن می‌گردد، و علّت این که آن را حد نامیده‌اند این است که مجازات مذکور مانع از تکرار آن گناه می‌شود، و چنانچه مقدار مجازات مشخّص نباشد، تعزیر نامیده می‌شود که نام دیگر آن تأدیب است.»

8- [شهید ثانی]

فقیه بزرگ، شهید ثانی «4»، در کتاب مسالک الافهام، که شرح شرایع الاسلام است، می‌گوید:

«و التعزیر لغة التأدیب، و شرعا عقوبة او اهانة لا تقدیر لها باصل الشرع غالبا «5»؛

______________________________
(1). میر سید علی بن السید محمد بن ابی المعالی الصغیر بن ابی المعالی الکبیر الطباطبائی، کتاب «ریاض المسائل و حیاض الدلائل» را به رشتۀ تحریر درآورد. این فقیه بزرگ در سال 1161 ه- ق در کاظمیّۀ عراق به دنیا آمد، و در سال 1231 ه- ق، در سن هفتاد سالگی در همان شهر به ندای حق لبّیک گفت.
(2). مختصر النافع یکی از کتب فقهی مشهور محقّق حلّی است، که از زمان مؤلّف جزء کتب درسی بوده، و شروح مختلفی بر آن نوشته شده، که «ریاض المسائل» از مشهورترین آنهاست.
(3). ریاض المسائل، جلد 2، صفحۀ 459.
(4). زین الدین بن نور الدین علی بن احمد بن جمال الدین بن تقی الدین صالح بن مشرف العاملی معروف به شهید ثانی، در روز سه شنبه سیزدهم شوال سال 911 ه- ق به دنیا آمد.

این فقیه پرتلاش بیش از سی کتاب نوشته که مسالک الافهام از مشهورترین آنهاست. وی در سال 965 ه- ق شربت شهادت نوشید.

(5). مسالک الافهام، جلد 2، صفحۀ 423.