- پیشگفتار 1
- مقدّمه 3
- 1- راغب اصفهانی 5
- فصل اوّل: تعزیر در نگاه لغت‌شناسان 5
- 2- ابن منظور اندلسی 8
- 3- ابن اثیر 8
- 4- ابو عبد الرحمن الخلیل 9
- 5- ابن حماد الجوهری 9
- 6- [ابن فارس] 10
- 7- صاحب کتاب قاموس 10
- 8- علّامۀ طریحی 11
- 9- علّامۀ مصطفوی 11
- [مستفاد از کلمات دهگانۀ] 12
- 10- [جعفر شریعتمداری تنظیم‌گر شرح و تفسیر لغات قرآن] 12
- فصل دوم: تعزیر از دیدگاه فقهای بزرگ 14
- 1- مرحوم شیخ طوسی 15
- 2- ابن زهره 16
- 3- ابن ادریس 16
- 4- [محقّق حلّی] 17
- 5- مرحوم فاضل اصفهانی 17
- 6- [صاحب جواهر] 18
- 8- [شهید ثانی] 19
- 7- [میر سید علی در «ریاض المسائل»] 19
- 10- جزیری 20
- 9- ابن قدامه 20
- نتیجه 21
- فصل سوم: نقاط اختلاف تعزیر با حدود اسلامی 22
- [مناقشاتی بر کلام ایشان] 24
- فصل چهارم: دایرۀ تعزیر، یا گناهانی که مشمول تعزیر است 25
- ادلّۀ وجوب تعزیر 26
- 1- ادلّۀ وجوب امر به معروف و نهی از منکر 26
- اشاره 26
- ب) مرحلۀ برونی و اعتراض گفتاری 27
- الف) مرحلۀ درونی و انکار باطنی 27
- توضیح بیشتر: 27
- ج) مرحلۀ عملی و فعلی 28
- تفسیری دیگر از شیخ طوسی پیرامون مرحلۀ سوم 30
- تعزیر ضامن اجرای قوانین 30
- 2- روایات عامّی که هر تخلّفی را موجب مجازات می‌داند. 31
- الف) داود بن فرقد [امام صادق ع] 32
- ب) امام صادق علیه السّلام خطاب به عمرو بن قیس 32
- [روایت «من الحدود ثلث جلد … »] 33
- 3- استقراء نصوص خاصّه 34
- [1- تعزیر مستمنی به دست امیر المؤمنین ع] 34
- [3- تعزیر برای همبستری در ماه رمضان] 35
- [2- تازیانه خوردن قصّه‌گوی در مسجد به دست امیر المؤمنین ع] 35
- [4- همبستری در روزه] 36
- [5- حکم توهین و قذف] 36
- [7- تعزیر مدعی خواب دیدن مادر خصم] 37
- [6- تعزیر هجوکننده به دست علی ع] 37
- [8- تعزیر همبستری کنندۀ به اشتباه] 38
- [9- تعزیر اختیار کنندۀ زنی از اهل کتاب] 39
- [10- تعزیر خفتگان در یک رختخواب] 39
- [11- تعزیر دزدی کنندۀ آشکارا] 40
- [12- تعزیر شهادت‌دهندگان به دروغ] 40
- سؤال: [آیا ترک کنندگان واجبات نیز تعزیر می‌شوند؟] 41
- اشاره 43
- آیا تعزیر اختصاص به گناهان کبیره دارد؟ 43
- دلایل صاحب جواهر بر انحصار تعزیر به کبائر 44
- دلایل ابن زهره و پیروانش بر گسترش تعزیر 45
- نکته‌ای تازه و اشکالی جدید [در اختصاص تعزیر به غیر احکام حکومتی] 47
- فصل پنجم: تعزیر منحصر به ضرب نیست! 50
- گروه اوّل: روایاتی که تعزیر را کمتر از حد می‌داند. 52
- [سه گروه روایت] 52
- اشاره 52
- منشأ تخصیص تعزیر به تازیانه 52
- گروه دوم: روایاتی که عدد خاصّی معیّن کرده است. 53
- گروه سوم: روایاتی که از تعزیر به کلماتی مانند «ضرب»، «جلد» و «سوط» تعبیر کرده است. 54
- نقد و بررسی روایات 55
- قرینۀ اوّل: کلمات اهل لغت 55
- قراین هفتگانه بر عدم انحصار تعزیر به ضرب 55
- قرینۀ دوم: کلمات فقهای شیعه و اهل سنّت 56
- قرینۀ سوم: روایاتی که از تعزیر تعبیر به عقوبت کرده است 57
- قرینۀ چهارم: روایاتی که از تعزیر تعبیر به تأدیب کرده است 59
- الف) حبس تعزیری 61
- قرینۀ پنجم: روایاتی که تعزیرات غیر بدنی را مطرح کرده است 61
- ب) آلوده نمودن بدن و لباس! 64
- ج) تعزیر مالی 65
- د) نهی، یکی از مراتب تعزیر است 67
- ه) اعلام جرم گناهکار برای مردم 68
- قرینۀ ششم: تمسّک به قیاس منصوص العلّة 68
- قرینۀ هفتم: عناوین ثانویّه 70
- الف) مصادیق تعزیر 72
- چند یادآوری 72
- ب) تعزیر مستقل و تعزیر تلفیقی 73
- ج) متخلّفان از جنگ تبوک 74
- سخنان بزرگان فقها و نظریّات دهگانه 77
- اشاره 77
- 1- [2-] مرحوم محقّق حلّی 77
- فصل ششم: مقدار تعزیر و معنی تخییر حاکم شرع 77
- 3- محقّق حلّی 78
- 4- ابن حمزه از فقهای قدما 79
- 5- آیة اللّه خوئی 79
- 6- ابن ادریس 79
- 10- ابو الصلاح حلبی 80
- 9- از مالک [و اوزاعی] 80
- 7- مرحوم شیخ طوسی [به نقل] از شافعی 80
- 8- از ابن ابی لیلی، و ابو یوسف 80
- اشاره 81
- احادیث و روایات پیرامون مقدار تعزیر 81
- خلاصۀ نظریّات دهگانه 81
- گروه اوّل: مقدار آن در اختیار حاکم شرع است. 82
- گروه دوم: مقدار آن کمتر از حدّ شرعی است. 83
- گروه سوم: مطلق تعزیرات محدود است. 86
- گروه چهارم: برای برخی از تعزیرات عدد تعیین شده است. 88
- [سنجش گروههای چهارگانۀ روایات] 92
- طرق جمع بین روایات 92
- احتمالات سه‌گانه در مورد گروه چهارم 92
- دوم: مواردی که در گروه چهارم مقدار آن تعیین شده، قانون کلّی نیست 93
- سوم: [برشمردن روایات از قبیل احکام حکومتی و قابل تغییر دانستن آن با تغییر زمان و مکان] 93
- و امّا گروه سوم، از سه جهت قابل عمل نمی‌باشد 94
- ب) «ال» برای «جنس» به معنی «صرف الوجود» است 95
- منظور از «ما دون الحد» چیست؟ 95
- الف) «ال» در کلمۀ مذکور «جنسیّه» و برای «استغراق» است 95
- ج) احتمال سوم آن که «ال» برای «عهد» است، و تعزیر کمتر از آن حدّ معهود می‌باشد 95
- مشکل صحیحۀ حمّاد 96
- نکتۀ اوّل: معنی تخییر حاکم شرع 98
- [نکته‌ها] 98
- نکتۀ سوم: تعزیرات تعلیقی 100
- نکتۀ دوم: وحدت رویّه 100
- تشویق و تنبیه! 101
- فصل هفتم: طرق اثبات موضوع تعزیر 103
- الف) یک بار اقرار کافی نیست 103
- ب) یک بار اقرار کافی است 104
- مستندات و ادلّۀ مسأله 105
- [سخن پیامبر در پاسخ زنی که به کنیزش نسبت زنا داد] 106
- [قائلین به تفصیل بین حقوق اللّه و حقوق النّاس] 109
- اشاره 109
- فصل هشتم: محدودۀ عفو حاکم شرع در تعزیرات 109
- کلمات فقها 109
- 2- فاضل اصفهانی 110
- ادلّه قائلین به تفصیل بین حقوق اللّه و حقوق النّاس 110
- ادلّۀ قائلین به عدم تفصیل بین حقوق اللّه و حقوق النّاس 112
- نقد و بررسی حدیث 113
- دلیل بر تفصیل بین اقرار و غیر آن 114
- فصل نهم: آیا آخرین مرحلۀ تعزیر اعدام است؟ 116
- اشاره 116
- کلمات فقها 116
- 1- صاحب جواهر 117
- 2- ابن حمزه 117
- 3- علّامۀ حلّی 118
- 4- ابن ادریس 118
- نقد و بررسی 119
- فصل دهم: فلسفۀ تعزیرات 122
- فصل یازدهم: تأدیب کودکان و نوجوانان 125
- محورهای چهارگانۀ بحث 125
- اشاره 125
- محور اوّل: مشروعیّت تأدیب 126
- کلمات فقها 126
- 4- ابن قدامه 127
- 2- مرحوم صاحب ریاض 127
- 3- امام خمینی 127
- 1- اطلاقات روایات تأدیب 128
- ادلّۀ مشروعیّت تأدیب 128
- 2- [احادیث و روایات] 129
- 3- سیرۀ عقلا و متشرّعه 129
- نکته: مردم در این مسأله بر سه دسته‌اند: 130
- محور دوم: مقدار مجازات 130
- [1- روایات دال بر 5 یا 6 تازیانه] 131
- [2- روایاتی دال بر سه تازیانه] 132
- [3- روایات دال بر کمتر از ده عدد] 133
- [روایات مؤیّد عدم تعیین عدد] 135
- محور سوم: مجری تأدیب کیست؟ 136
- محور چهارم: ضمان تأدیب و اجرای تعزیر 139
- 1- قال ابن قدامة: 139
- کلمات فقها 139
- 2- [صاحب جواهر] 140
- ادلّۀ طرفداران و مخالفان ضمان 141
- فصل دوازدهم: پاسخ به پرسشها «1» 145
- ب) برخی از گناهانی که تعزیر دارد 149
- ج) مقدار تعزیر 157
- د) عوامل تخفیف یا تشدید مجازاتها 159
- ه) مجری تعزیر 160
- ز) فلسفۀ مجازات 161
- و) تأدیب 161
- ح) تداخل مجازاتهای تعزیری 162
- ط) جریان قاعدۀ درء در تعزیرات 162
ص: 12
مسجد اعظم قم، در حضور هزاران نفر از فضلا و دانشمندان حوزۀ علمیّه مطرح گردید، و سپس به امر معظّم له در سال 1382 به شکل حاضر تنظیم گشت، و اکنون در اختیار شما خوانندگان محترم قرار گرفته است.
بی‌شک پیشنهادات محقّقانۀ صاحب نظران در تکمیل این اثر مؤثّر خواهد بود. از خداوند بزرگ طلب می‌کنیم که توفیق شناخت صحیح احکامش را رفیق ما گرداند، و لطفش را در راه عمل به این احکام نورانی، و ترویج آن در جهان دریغ نفرماید. آمین یا ربّ العالمین.
حوزۀ علمیّۀ قم ابو القاسم علیان نژادی یازدهم فروردین ماه سال 1383