تعزیر و گستره آن صفحه 20

ص: 31

تعزیر در لغت به معنای تأدیب، و از نظر شرع مجازات عملی یا گفتاری است که حدّ و اندازۀ خاصّی برای غالب مصادیق آن تعیین نشده است.»

9- ابن قدامه

«1»، از فقهای مشهور اهل سنّت، در مورد تعزیر می‌گوید:

«التعزیر هو العقوبة المشروعة علی جنایة لا حدّ فیها … و الاصل فی التعزیر المنع و منه التعزیر بمعنی النصرة لانه منع لعدوه من اذاه «2»؛

تعزیر مجازات مشروعی است که به خاطر ارتکاب گناه اجرا می‌گردد و اندازۀ خاصّی ندارد … ریشۀ تعزیر منع است، و تعزیر به معنای نصرت و یاری رساندن از همین ریشه است، زیرا تعزیر دشمن تعزیر شونده را از اذیّت و آزار وی بازمی‌دارد.»

10- جزیری

«3»، از دیگر فقهای عامّه، که کتابش را بر اساس مذاهب چهارگانۀ اهل سنّت تنظیم کرده، می‌گوید:

«اما التعزیر فهو التأدیب بما یراه الحاکم زاجرا لمن یفعل فعلا محرما عن العودة الی هذا الفعل، فکل من أتی فعلا محرما لا حدّ فیه و لا قصاص و لا کفّارة فان علی الحاکم ان یعزره بما یراه زاجرا له عن العودة من ضرب او سجن او توبیخ «4»؛

تعزیر نوعی تأدیب است که مقدار آن به نظر حاکم شرع است، و فلسفۀ آن بازداشتن کسی که مرتکب حرامی شده از تکرار آن می‌باشد. بنابراین،

______________________________
(1). موفق الدین ابی محمد عبد الله بن احمد بن محمد بن قدامه، نویسندۀ کتاب «المغنی» از فقهای حنبلی مذهب اهل سنّت است، که در ماه شعبان سال 541 ه- ق به دنیا آمد، و در روز شنبه اوّل شوال سال 620 ه- ق در دمشق بدرود حیات گفت.
(2). المغنی، جلد 10، صفحۀ 342، مسألۀ 7374.
(3). شیخ عبد الرحمن الجزیری از فقهای اهل سنّت در قرن چهاردهم محسوب می‌شود.

وی کتاب «الفقه علی المذاهب الاربعه» را در ربیع الاوّل سال 1392 ه- ق به پایان رسانیده، و در پنج جلد به چاپ رسیده است.

(4). الفقه علی المذاهب الاربعة، جلد 5، صفحۀ 397.