تعزیر و گستره آن صفحه 52

ص: 65

منشأ تخصیص تعزیر به تازیانه

اشاره

تعبیرات و کلماتی در فتاوای فقها یافت می‌شود که در بدو نظر تعزیرات را اختصاص به شلّاق می‌دهد، یا تصریح در این مطلب دارد.

[سه گروه روایت]

اشاره

این تعبیرات از برخی روایات نشأت گرفته، که می‌توان روایت مزبور را در سه گروه خلاصه کرد:

گروه اوّل: روایاتی که تعزیر را کمتر از حد می‌داند.

به چند نمونۀ آن توجّه کنید:

1- اسحاق بن عمّار از ابو ابراهیم علیه السّلام در مورد مقدار تعزیر می‌پرسد. امام در جواب می‌فرماید:

«بضعة عشر سوطا ما بین العشرة الی العشرین «1»؛

مقدار تعزیر ده عدد و خرده‌ای تازیانه است. بین ده تا بیست شلّاق.»

سؤال راوی، اسحاق بن عمّار، از مقدار و تعداد تعزیر نشان می‌دهد که در ذهن وی نیز تعزیر منحصر به شلّاق بوده، همان گونه که پاسخ امام علیه السّلام که تصریح به عدد و تازیانه می‌کند، مؤیّد این مطلب است.

2- در روایت دیگر، حمّاد بن عثمان همان سؤال را از امام صادق علیه السّلام می‌پرسد. امام در پاسخ می‌فرماید:

«دون الحدّ، قال: قلت دون ثمانین؟ قال: لا، و لکن دون اربعین فانّها حدّ المملوک. قلت: و کم ذاک؟ قال: علی قدر ما یراه الوالی من ذنب الرّجل و قوّة بدنه «2»؛

تعزیر کمتر از حدّ است. راوی می‌گوید: پرسیدم: یعنی کمتر از هشتاد

______________________________
(1). وسائل الشیعة، جلد 18، ابواب بقیّة الحدود، باب 10، حدیث 1.
(2). وسائل الشیعة، جلد 18، ابواب بقیّة الحدود، باب 10، حدیث 3.