تعزیر و گستره آن صفحه 56

ص: 69

واضح آن می‌باشد. بلکه اگر کلمۀ تعزیر را به معنای «نصرت» نیز بگیریم آن هم به «منع» بازمی‌گردد، که نصرت نیز نوعی منع دشمن از ظلم و ستم می‌باشد.

با تفکّر و اندیشه در کلمات لغویّین شکّ و تردیدی باقی نمی‌ماند که تعزیر منحصر در تازیانه نیست، بلکه شامل هر نوع مجازاتی می‌شود.

قرینۀ دوم: کلمات فقهای شیعه و اهل سنّت

کلمات برخی از فقهای بزرگ اسلام که ظهور یا صراحت در عمومیّت معنی تعزیر داشت، در مباحث پیشین گذشت. اینک به دو نمونۀ دیگر توجّه کنید:

1- فقیه برجسته، علامۀ حلّی رحمه اللّه می‌فرماید:

«التعزیر فی کل جنایة لا حد فیه … و هو یکون بالضرب و الحبس و التوبیخ من غیر قطع و لا جرح و لا اخذ مال. و التعزیر یجب فیما یشرع فیه التعزیر «1»؛

تعزیر در هر جنایتی که حدّ شرعی ندارد اجرا می‌گردد … و آن عبارت است از مجازات بدنی، زندان، توبیخ؛ ولی قطع عضو یا ایجاد جراحت یا جریمۀ مالی جایز نیست، و تعزیر در آنجا که مشروع است، واجب می‌باشد.»

مرحوم علّامه تعزیر را فراتر از مجازات بدنی دانسته، هر چند جریمۀ مالی را از آن استثنا نموده است. ولی در مباحث آینده خواهد آمد که آن هم نوعی تعزیر است. ضمنا جملۀ اخیر ایشان به این مطلب اشاره دارد که تعزیر، همانند حد، دو قسم بیشتر نیست، و قسم سوم ندارد، یا واجب است