تعزیر و گستره آن صفحه 61

ص: 74

دیگر با چنین سخنانی برادران دینی‌اش را آزار ندهد.»

4- دعائم الاسلام حدیث زیر را از امیر مؤمنان علیه السّلام نقل می‌کند:

«من نفی رجلا من أبیه ضرب حدّ القاذف فاذا نفاه من نسب قبیلته ادّب «1»؛ اگر شخصی به دیگری بگوید: «تو فرزند پدرت نیستی» حدّ قذف (هشتاد تازیانه) بر وی جاری می‌گردد. ولی اگر نسب قبیله‌اش را منکر شود، فقط تأدیب می‌شود.»

5- دعائم الاسلام در حدیث دیگری از همان حضرت، در مورد شخصی که به دیگری توهین کرده، ولی نه در حدّی که مستحق حدّ قذف باشد، نقل می‌کند که حضرتش چنین حکم کردند:

«ففی هذا کلّه الادب و لا یبلغ به الحدّ: «2»؛ در تمام این موارد مجرم تأدیب می‌شود، و حدّ نمی‌خورد.»

نتیجه این که در این گروه از روایات از تعزیر تعبیر به تأدیب شده، که معنای گسترده‌ای دارد، و مجازاتهای غیر بدنی را نیز شامل می‌گردد.

قرینۀ پنجم: روایاتی که تعزیرات غیر بدنی را مطرح کرده است

اشاره

این بخش قرینۀ روشنی بر تعمیم مفهوم تعزیر است.

الف) حبس تعزیری

1- ابو عبد اللّه برقی از امام علی علیه السّلام چنین نقل می‌کند:

«یجب علی الامام ان یحبس الفسّاق من العلماء، و الجهّال من الاطبّاء، و المفالیس من الاکریاء. قال: و قال علیه السّلام: حبس الامام بعد الحدّ ظلم «3»؛ بر حاکم

______________________________
(1). مستدرک الوسائل، جلد 18، ابواب حدّ القذف، باب 18، حدیث 7.
(2). مستدرک الوسائل، جلد 18، ابواب حد القذف، باب 18، حدیث 8.
(3). وسائل الشیعة، جلد 18، ابواب کیفیّة الحکم، باب 22، حدیث 3.