تعزیر و گستره آن صفحه 73

ص: 86

6- ترک رفت و آمد و معامله و خریدوفروش با مجرم به امر حاکم شرع، تا از اعراض و ترک مراوده در امر به معروف و نهی از منکر تمییز داده شود.

همان‌گونه که مسلمانان به امر پیامبر صلّی اللّه علیه و آله با متخلّفان جنگ تبوک برخورد کردند.

7- ممنوعیّت موقّت کسب و کار 8- ممنوع الخروج شدن از شهر محلّ زندگی یا از کشور 9- محرومیّت از برخی مناسب اجتماعی 10- سرزنش کردن و سخنان درشت گفتن 11- اطّلاع‌رسانی به مردم 12- تنگ گرفتن از نظر موادّ غذایی، همان کاری که با جانیان پناهنده به حرم می‌شود.

به هر حال تعزیر مصادیق و أشکال مختلفی دارد، ولی نباید آن قدر خفیف و سبک باشد، که اثر مطلوب حاصل نگردد، و نه آن قدر خشن و سخت، که چهرۀ اسلام را بد جلوه دهد.

ب) تعزیر مستقل و تعزیر تلفیقی

همان گونه که در مباحث سابق گذشت، فلسفۀ تعزیر منع و جلوگیری از تکرار جرم است، و این مقصود گاه با اجرای یک نوع تعزیر حاصل می‌شود، و گاه لازم است دو نوع تعزیر یا بیشتر جاری گردد، تا اثر بازدارندگی داشته باشد. همانطور که گاه مجرم جرائم متعدّدی مرتکب می‌شود و گاه جرم واحدی که مراتب مختلفی دارد بجا می‌آورد، که در این موارد هم تعزیرات مختلفی را می‌طلبد.