تعزیر و گستره آن صفحه 92

ص: 106

15- چنانچه شخصی از اهل کتاب مسلمانی را قذف کند، علاوه بر حدّ قذف، هفتاد و نه ضربۀ شلّاق نیز به عنوان تعزیر بر وی جاری می‌گردد «1».

خلاصه این که در این گروه از روایات، که منحصر به آنچه ذکر شد نمی‌باشد، در مورد برخی از مصادیق تعزیر اعداد خاصّی دیده می‌شود.

[سنجش گروههای چهارگانۀ روایات]

اشاره

اکنون باید گروههای چهارگانۀ روایات را با هم بسنجیم، تا حکم نهایی روشن شود.

طرق جمع بین روایات

چهار گروه از روایات، که مقدار تعزیر بحث در آن مطرح شده را به طور مشروح ذکر کردیم. طایفۀ اوّل مقدار آن را به نظر حاکم شرع می‌دانست.

طایفۀ دوم فقط حدّ اکثر آن را مشخّص کرد، که باید کمتر از حدّ شرعی باشد. طایفۀ سوم برای تمام تعزیرات عدد خاصّی را پیشنهاد می‌کرد، و بالاخره در طایفۀ چهارم برای هر تعزیری عددی مخصوص بیان شد. آیا ممکن است به همۀ این روایات عمل شود؟

احتمالات سه‌گانه در مورد گروه چهارم

اوّل: [ما دون الحد بودن حد و تعیین آن توسّط حاکم]

این که تعزیر ما دون الحد است، و مقدار دقیق آن توسّط حاکم شرع تعیین می‌شود، مگر در موارد خاصّی که روایت مقدار آن را مشخّص کرده باشد. بنابراین، گروه چهارم در حقیقت به منزلۀ استثنای گروه اوّل و دوم است.

سؤال: این احتمال هر چند نظریّۀ بدیعی به نظر می‌رسد، ولی مشکل