پاسخ به پرسش هایی پیرامون مجازات های اسلامی و حقوق بشر صفحه 26

[نقش تحولات ساختاری در تغییر موضوع]

3- با توجه به تحولات و تغییرات ساختاری مذکور که چه بسا موجب تغییر موضوع احکام شرع می گردد، سزاوار است فقیه واقع بین در مقام استنباط حکم و تنقیح موضوع کلی آن ضمن بررسی آرای فقهاء و صاحب نظران و حقوق دانان متدین، به محیط تشریع و شرایط صدور روایات و نقش احتمالی آنها در تشریع حکم و نیز به قرائن حالی یا مقالی موجود در متون دینی توجه نماید. بدیهی است استفاده از منابع فقه و روایات با چنین ملاحظاتی منشأ استنباطات مفید و کارسازی خواهد بود.

[فلسفۀ تشریع دیات]

اما در رابطه با رؤوس سؤالات طرح شده:

الف- توجه دارید که حکم اوّلی در جنایات عمدی قصاص است، و دیه در مرتبۀ متأخر و تابع رضایت طرفین می باشد و محدود به دیۀ خاص نمی باشد؛ زیرا ممکن است بر مبلغی فراتر از دیات خاصه توافق نمایند. فقط در قتل خطا و شبه خطا است که اگر عفو در میان نباشد حکم دیه جاری است. و دیه دارای اهداف متعددی می باشد، از قبیل: جبران خسارات وارده و نیز پیشگیری از رفتارهایی که منجر به آسیب و زیان به دیگران می شود؛ و در همۀ موارد جنبۀ کیفری ندارد بلکه نوعاً جنبۀ