پاسخ به پرسش هایی پیرامون مجازات های اسلامی و حقوق بشر صفحه 48

بر اعضای انسان مسائل مادی و معیشتی نیز منظور شارع

بوده است، مانند روایت اسحاق بن عمار از امام صادق علیه السلام در مورد کسی که در اثر ضربۀ دیگری به نحوۀ ادرارکردن او آسیب رسیده و قطع بول او موجب سلس البول شده است، فرمود: «ان کان البول یمرّ الی اللیل فعلیه الدّیه، لانه قد منعه المعیشه و ان کان الی آخر اللیل فعلیه الدّیه، و ان کان الی نصف النهار فعلیه ثلثا الدّیه وان کان الی ارتفاع النهار فعلیه ثلث الدّیه». «1»

از مجموع قرائن چنین برمی آید که دیه مالی است که به خاطر نقض حرمت مادی، معنوی افراد پرداخته می شود و بعلاوه جنبۀ نوعی جبران خسارت مادی، روحی و معنوی نیز دارد که مقدار آن با توجه به آثار مختلف جسمی، روانی، معیشتی، در فرد، خانواده و اجتماع تعیین گردیده است و برخلاف سنّت جاهلی که زن را موجودی بی ارزش تلقی می نمود شارع مقدس اسلام برای او همانند دیگر انسانها ارزش و کرامت قائل شده و از این رو برخلاف سنّت جاهلی بر ارث او نیز اصرار ورزیده است و به مقتضای «النَّفْسَ بِالنَّفْسِ» «2» قتل نفس زن مانند قتل نفس مرد، موجب جواز قصاص است، و از این جهت تفاوتی بین آن دو صنف انسان در انسانیت نیست، و تفاوت در دیه لزوماً به معنای تفاوت در ارزش نیست ولی با توجه به عوامل و آثار مختلف اجتماعی و معیشتی، دیۀ مرد را دو برابر زن قرار داده است، چون نوعاً مسئولیت

______________________________
(1)- وسائل الشیعه، ابواب دیات المنافع، باب 9، حدیث 3.
(2)- سورۀ مائده (5)، آیۀ 45.