آیین کیفری اسلام :شرح فارسی تحریر الوسیلة(حدود) جلد 1 صفحه 131

ص: 143

[سقوط حدّ الزنا مع توهّم حلّیة الوطی]

[مسألة 7- یسقط الحدّ فی کلّ موضع یتوهّم الحلّ کمن وجد علی فراشه امرأة فتوهّم أنّها زوجته فوطأها، فلو تشبّهت امرأة نفسها بالزوجة فوطأها فعلیها الحدّ دون واطئها- وفی روایة یقام علیها الحدّ جهراً وعلیه سرّاً- وهی ضعیفة غیرمعوّل علیها.]

سقوط حدّ زنا در موارد توهّم حلّیت وطی

اشاره

امام رحمه الله در این مسأله می‌فرماید: در هر موردی که شخص توهّم حلّیت وطی داشته باشد، حدّ ساقط می‌شود؛ مثل این‌که شخصی بر فراش خود زنی را ببیند و با خیال این‌که همسرش هست، با او وطی کند؛ البته ممکن است زن نیز توهّم کند آن مرد شوهر اوست.

اگر زنی خود را شبیه به همسر مردی کرد و مرد به‌خیال این‌که آن زن همسرش هست، با او وطی کرد، زن باید حدّ بخورد ولی بر فاعل حدّی نیست؛ هرچند روایتی دلالت دارد که بر زن آشکارا و بر مرد مخفیانه حدّ جاری می‌شود؛ لیکن روایت، ضعیف و غیر قابل اعتماد است.

علّت طرح مسأله

امام رحمه الله در این مسأله عنوانی کلّی را مورد حکم قرار می‌دهند؛ یعنی در هر موردی که با اعتقاد به حلّیت، وطی صورت گیرد، حدّ ساقط است؛ هرچند آن اعتقاد برخلاف واقع باشد- خواه در شبهه‌ی حکمیه یا در شبهه‌ی موضوعیّه- و از مصادیق روشن شبهه است.

به ایشان می‌توان اشکال کرد شما در مسأله‌ی پنجم فرمودید: «وکذا لا حدّ مع الشبهة بأن اعتقد فاعله الجواز ولم یکن کذلک»؛ حال، اگر مراد از «یتوهّم الحلّ» اعتقاد به حلّیت باشد، همان‌گونه که لفظ توهّم را به‌جای اعتقاد استعمال می‌کنند، چنان‌چه ظنّ را در موارد زیادی از آیات و روایات به‌جای یقین به‌کار می‌برند، این فرع تکرار همان است.

واگر مراد از «یتوهّم الحلّ»، توهّم اصطلاحی در مقابل شک یا ظنّ یا اعمّ از این‌ها باشد،