آیین کیفری اسلام :شرح فارسی تحریر الوسیلة(حدود) جلد 1 صفحه 140

ص: 152

[شرائط الإحسان]

[مسألة 9- یتحقّق الإحسان الذی یجب معه الرجم باستجماع امور:

الأوّل: الوطء بأهله فی القبل. وفی الدبر لا یوجبه علی الأحوط. فلو عقد وخلا بها خلوة تامّة، أو جامعها فیما بین الفخذین، أو بما دون الحشفة، أو ما دون قدرها فی المقطوعة مع الشکّ فی حصول الدخول لم یکن محصناً ولا المرأة محصنة.

والظاهر عدم اشتراط الإنزال، فلو التقی الختانان تحقّق. ولا یشترط سلامة الخصیتین.]

شرایط تحقّق احصان

اشاره

شرایطی که تاکنون از آن‌ها بحث شد، شرایط اصل ثبوت حدّ زنا بود. حدّ زنا دارای انواعی بوده و یک نوع از آن، «رجم زانی» است؛ و این حدّ، در صورتی اجرا می‌شود که شرایط و خصوصیّاتی اضافه‌تر از آن‌چه گذشت، در زانی موجود باشد. به مجموع این شرایط، «احصان»، به فرد زانی، «محصن»، و به زنای او، «زنای محصنه» گویند. در این مسأله، شرایط تحقّق احصان گفته شده است.

احصان در لغت

راغب در مفردات می‌گوید: «احصان» و «حصن» عبارت از چیزی است که انسان را محفوظ داشته و مانع توجّه دشمنان می‌شود- «ما یحفظ الإنسان ویمنعه عن أعدائه»-؛ به قلعه‌های محکمی که در گذشته بود و عدّه‌ای در آن‌ها زندگی می‌کردند و به سبب آن‌ها از دشمنان محفوظ بودند، حصن گفته می‌شد.

راغب می‌گوید: وقتی کلمه‌ی محصن یا محصنة را برای زن به‌کار می‌بریم، می‌توان آن را به فتح صاد یا کسر آن قرائت کرد؛ یعنی «احصان»، هم لازم است و هم متعدّی؛ و به اختلاف موارد، فرق می‌کند. یک‌بار وجود یک جهت و خصوصیّتی در زن، مانع از انحراف و زنای او می‌شود مانند: این‌که زن بالذات عفیف و نجیب و یا دارای یک شخصیّت فامیلی