آیین کیفری اسلام :شرح فارسی تحریر الوسیلة(حدود) جلد 1 صفحه 141

ص: 153

و امثال آن است؛ این‌جا احصان معنای لازم دارد- «المرأة المحصِنة أی المرأة العفیفة»؛ و بار دیگر، وجود شوهر مانع انحراف او شده است- «المرأة المحصَنة لأنّه أحصنتها الزوج»- که شوهر حالت احصان را در او ایجاد کرده است.[232]

موارد استعمال احصان در قرآن

اشاره

مرحوم صاحب مسالک پس از بیان معنای لغوی احصان می‌گوید: احصان در قرآن و شرع به معانی مختلفی به‌کار رفته است؛ در یک‌جا می‌فرماید: لِتُحْصِنَکُم مّن‌م بَأْسِکُمْ[233] از ناراحتی‌های شما جلوگیری کند. در جای دیگر فرموده: فِی قُرًی مُّحَصَّنَةٍ[234] که محصنه را صفت برای قریه قرار داده است، یعنی روستاهایی که حالت قلعه و حصن دارند.

در شرع، احصان به‌معنای اسلام نیز آمده و در عین حال، تناسبش با معنای لغوی محفوظ است؛ زیرا، اسلام یک حالت حفاظت و تعهّدی برای انسان ایجاد می‌کند.

احصان در آیه‌ی شریفه فَإِذَآ أُحْصِنَّ فَإِنْ أَتَیْنَ بِفحِشَةٍ فَعَلَیْهِنَّ نِصْفُ مَا عَلَی الْمُحْصَنه[235]- اگر در حالت «احصان» مرتکب فاحشه‌ای شدند، باید عذاب شوند- دو گونه تفسیر شده است: برخی آن را به‌معنای اسلام در برابر کفر، و برخی دیگر آن را به بلوغ و عقل در مقابل جنون و صغر معنا کرده‌اند.

احصان به‌معنای حرّیت نیز به‌کار رفته است (راغب می‌گوید: گاهی حرّیت مانع انحراف می‌شود؛ زیرا، در حرّ شخصیّتی است که در عبد و کنیز نیست)، در قرآن کریم آمده است: فَإِنْ أَتَیْنَ بِفحِشَةٍ فَعَلَیْهِنَّ نِصْفُ مَا عَلَی الْمُحْصَنتِ مِنَ الْعَذَابِ[236] اگر کنیزان مرتکب فحشا شدند، کیفر آنان نصف کیفر زنان آزاد و حرائر است.

گاه احصان به‌معنای تزویج و شوهر داشتن است: وَالْمُحْصَنتُ مِنَ النّسَآءِ إِلَّا