آیین کیفری اسلام :شرح فارسی تحریر الوسیلة(حدود) جلد 1 صفحه 342

ص: 354

[حکم شهادة الشهود لو شهدوا علی الإثنین فما زاد]

[مسألة 14- تقبل شهادة الأربعة علی الإثنین فما زاد، فلو قالوا: إنّ فلاناً وفلاناً زنیا قبل منهم وجری علیهما الحدّ.]

شهادت شهود بر زنای دو نفر یا بیشتر

در صورتی‌که شهود بر زنای یک فرد شهادت دادند، اگر شرایط دیگر موجود باشد، شهادتشان در ثبوت زنا مؤثّر است و جای بحث وکلام نیست. سخن در این است‌که اگر شهود به زنای چند نفر شهادت دادند، آیا با یک شهادت می‌توان بیش از یک زنا را اثبات کرد؟

بنا بر قاعده، مانعی از شهادت بر بیش از یک زنا نیست؛ مانند این‌که بگویند: «إنّ زیداً وبکراً و عمراً زنوا و رأینا کالمیل فی المکحلة». در این‌جا هر چند یک شهادت داده‌اند، لیکن از آن‌جا که با حرف عطف «واو» آورده‌اند، گویا چهار شاهد بر زنای هر کدام شهادت داده‌اند؛ لذا، اشکالی در مسأله وجود ندارد.

مؤیّد این مطلب آن است‌که در نوع شهادت‌ها، شهادت به زنای دو طرف است. وقتی می‌گویند: زید با هند زنا کرد، در واقع شهادت به تحقّق زنا از مرد و زن داده‌اند. آیا کسی گفته است: باید دو شهادت داده شود یکی بر زنای مرد، و دیگری بر زنای زن؟ البتّه معمول شهادت‌ها این‌گونه است، ولی در بعضی از مواقع شهادت را مطلق می‌گذارند؛ مانند این‌که بگویند: زید زنا کرد، امّا متعرّض مزنیٌ‌بها نمی‌شوند. اما این مورد محلّ بحث ما نیست. امّا در جایی‌که دو طرف را مشخّص کنند، کسی نمی‌تواند ایراد کند که با یک شهادت، زنای دو طرف اثبات نمی‌شود.

مؤیّد دیگر، روایتی است که در این باب رسیده؛ هرچند به آن نیازی نیست، امّا ذکر می‌شود: وعنه، عن علیّ، عن محمّد بن یحیی الخزّاز، عن الحسن بن علیّ الوشّاء عن أبی إسحاق، عن جابر، عن عبداللَّه بن جذاعة، قال: سألته عن أربعة نفر شهدوا علی رجلین وامرأتین بالزنا، قال یرجمون».[598]