آیین کیفری اسلام :شرح فارسی تحریر الوسیلة(حدود) جلد 2 صفحه 274

ص: 290

دلیل اعتبار عفّت

معنای عفّت، عدم تظاهر به زنا و عدم تجاهر به لواط است؛ نه این که به حسب واقع و در خفا نیز از او کار زشتی صادر نشود. تعبیر امام علیه السلام در یکی از روایات «لانعلم منه إلّا خیراً»[527] بود؛ یعنی ما به جز خیر و خوبی از او ندیدیم و نشنیدیم.

دلیل اعتبار این قید، علاوه بر روایات، آیه‌ی شریفه وَ الَّذِینَ یَرْمُونَ الْمُحْصَنتِ[528] است؛ که موضوع حدّ قذف را عنوان «رمی محصنات» قرار داده است. فرقی نمی‌کند احصان در آیه را به عقل، بلوغ، اسلام، حریّت و عفّت تفسیر کنیم یا فقط به عفاف؛ به هر تقدیر، یکی از شرایط تحقّق قذف، عفیف بودن مقذوف است. بنابراین، اگر مقذوف غیر محصن و غیر عفیف باشد، مشمول آیه‌ی شریفه نمی‌شود.

از یکی دو روایت نیز شرطیّت عفّت در تحقّق حدّ قذف استفاده می‌شود؛ و یک روایت بر عدم عقوبت در قذف غیر عفیف دلالت می‌کند.

1- عبید بن زرارة قال: سمعت أبا عبداللَّه علیه السلام یقول: لو اتیت برجل قذف عبداً مسلماً بالزّنا لانعلم منه إلّاخیراً لضربته الحدّ حدّ الحرّ إلّاسوطاً.[529]

فقه الحدیث: در توضیح شرط حرّیت به این روایت اشاره شد. امام صادق علیه السلام فرمود:

اگر به مردی برخورد کنم که عبد مسلمانی را قذف کند که جز خوبی از او نشنیده‌ایم- (یعنی به زناکاری شهرت ندارد و به زنا تظاهر نمی‌کند، یا در واقع از او زنا سر نزده، و یا اگر مرتکب زنا شده، به آن تجاهری ندارد).- در این حال، قاذف را تعزیر می‌کنم.

این روایت همان‌گونه که بر شرطیّت اسلام دلالت داشت، بر شرطیّت عفاف نیز دلالت دارد.

2- محمّد بن یعقوب، عن علیّ بن إبراهیم، عن محمّد بن عیسی، عن یونس، عن زرعة، عن سماعة، عن أبی عبداللَّه علیه السلام، قال: فی الرجل إذا قذف