آیین کیفری اسلام :شرح فارسی تحریر الوسیلة(حدود) جلد 2 صفحه 349

ص: 365

فرع چهارم: حکم یادیگری سحر

در باب سحر این معنا مسلّم است که یادگیری و عمل به سحر، هر دو، حرام است. فقط یک مورد استثنا شده است که نه‌تنها حرام نیست، بلکه واجب کفایی است؛ یعنی در بین مسلمانان باید افرادی باشند که اگر فردی ادّعای نبوّت کرد و با سحر به گمراهی مردم پرداخت، بتوانند به مقابله‌ی با او برخاسته و مردم را در جریان قرار دهند؛ لذا، در این صورت، یادگیری سحر جایز یا واجب است و معنا ندارد بر آن حدّی مترتّب گردد.

سخن در عقوبت یادگیری حرام است؛ یعنی سحر را برای ایجاد تفرقه بین زن و شوهر، یا اختلال در عقل کسی و ... یاد می‌گیرد. از ظاهر کلمات فقها استفاده می‌شود: برای نفسِ تعلّم، اگر به دنبالش عملی نباشد، حدّ و عقوبتی معیّن نشده است؛ ولی یک روایت بر خلاف این مطلب دلالت دارد:

وعنه، عن الحسن بن موسی الخشّاب، عن غیاث بن کلوب بن قیس البجلّی، عن إسحاق بن عمّار، عن جعفر، عن أبیه، أنّ علّیاً علیه السلام کان یقول: من تعلّم شیئاً من السّحر کان آخر عهده بربّه وحدّه القتل إلّاأن یتوب، الحدیث.[656]

فقه الحدیث: امیر مؤمنان علیه السلام می‌فرمود: هر کسی مطلبی را از سحر یاد گرفت، آن زمان آخرین عهدش با پروردگار خواهد بود؛ یعنی دیگر با خدا رابطه ندارد و حدّش قتل است، مگر آن که توبه کند.

از این روایت، فرق بین عامل به سحر و متعلّم سحر روشن می‌شود. در اوّلی توبه مطرح نیست، به خلاف دوّمی.

صاحب جواهر رحمه الله می‌فرماید: سند این روایت ضعیف و جابری ندارد؛ یعنی مشهور به آن عمل نکرده‌اند.

نقطه‌ی ضعف روایت، غیاث بن کلوب بن قیس بجلّی است که توثیقی ندارد؛ لیکن شیخ طوسی رحمه الله در عدّة الاصول می‌فرماید: طایفه‌ی شیعه به روایات غیاث بن کلوب عمل