آیین کیفری اسلام :شرح فارسی تحریر الوسیلة(حدود) جلد 2 صفحه 351

ص: 367

[اثبات التعزیر فی حقوق اللَّه بالإقرار والبیّنة]

[الرابع: کلّ ما فیه التعزیر من حقوق اللَّه سبحانه وتعالی یثبت بالإقرار والأحوط الأولی أن یکون مرّتین، وبشاهدین عدلین.]

اثبات گناهان تعزیری به اقرار و بیّنه

اشاره

هر گناهی که عقوبتش تعزیر و از حقوق خداوند باشد، به یک مرتبه اقرار و بنا بر احتیاط مستحب به دو اقرار، یا دو شاهد عادل ثابت می‌گردد.

در بحث حدود، موارد را به طور مستقل بحث کردیم، زنا به چهار اقرار یا به شهادت چهار مرد و یا شهادت سه مرد و دو زن ثابت می‌شود؛ و همین طور در باب لواط و سحق و قیادت و قذف، این بحث به طور مفصّل مطرح شد؛ در باب سحر نیز به خاطر شبهه‌ای، گفتیم به شهادت عدلین ثابت می‌شود. اکنون نوبت به تعزیرات رسیده است. امام راحل رحمه الله می‌فرماید: تعزیر با اقرار و بیّنه ثابت می‌شود. در حقیقت، فرق تعزیر با حدّ در کمیّت است؛ وگرنه در اصل این که هر دو با اقرار و بیّنه ثابت می‌شوند، خلافی نیست؛ بلکه به اولویّت می‌توان گفت: وقتی زنا به اقرار و بیّنه ثابت شود، به طریق اولی عملی که تعزیر دارد نیز به این دو ثابت می‌شود. از این‌رو، باید سخن را به تعداد اقرار و شاهد منصرف کنیم.

ثبوت تعزیر به بیّنه

ادلّه‌ی بیّنه راجع به حقوق اللَّه و حقوق الناس اطلاق و عموم دارد؛[659] و تا زمانی که دلیلی بر خلاف این عموم و اطلاق نباشد، باید به آن اخذ کرد. لذا، حکم می‌کنیم به شهادت مسمّای بیّنه- اقلّ آن شهادت عدلین است- بر مشهودبه؛ یعنی مقتضای اطلاق دلیل بیّنه مؤثّر بودن شهادت عدلین است. از این اطلاق به واسطه‌ی دلیل در باب زنا و لواط و حدود دیگر دست برداشتیم؛ ولی در موردی که دلیل بر خلاف نداشته باشیم، عموم و اطلاق محکّم است. بنابراین، اگر بیّنه شهادت به حقوق الناس یا حقوق اللَّه بدهند، شهادتشان نافذ است.

در باب حدود گفتیم: شهادت رجال منضمّ به شهادت زنان اشکال ندارد و چون روایت