آیین کیفری اسلام :شرح فارسی تحریر الوسیلة(حدود) جلد 2 صفحه 355

ص: 371

را امر به معروف و نهی از منکر کنند. ولی بحث ما درباره‌ی امام علیه السلام و نایبش می‌باشد؛ ممکن است مراعات مراتب درباره‌ی او جا نداشته باشد؛ به مجرد این که زید ترک نماز کرد، ممکن است وظیفه‌ی حاکم شرع تعزیر او باشد.

صاحب جواهر رحمه الله در ردّ کلام کاشف اللثام رحمه الله دو دلیل اقامه کرده است:

1- در روایات متفرّقه در موارد مختلف می‌بینیم هرجایی که مسأله‌ی حدّ راه نداشته باشد، بلافاصله مسأله‌ی تعزیر پیاده می‌شده است؛ یعنی تعزیر را در ردیف حدّ قرار می‌داد. ظاهر این روایات، اتّحاد نحوه‌ی اجرای حدّ و تعزیر است؛ همان‌گونه که اقامه‌ی حدّ، قید و شرطی نداشت، بعد از موعظه و توبیخ نبود، تعزیر نیز به همان وزان است؛ مثلًا در روایت گذشته که جریان سبّ النبی و فقهای مدینه بود، امام صادق علیه السلام از آنان پرسیدند شما که در سبّ النبیّ و سبّ صحابه‌اش به تعزیر قائل هستید، پس، تفاوت کجاست؟ آن‌گاه فرمود: در سبّ النبی قتل، و در سبّ اصحاب واقعی پیامبر تعزیر است؛ لذا، همان طور که پیاده کردن حدّ در سبّ النبی مقیّد به موعظه و نصیحت نشده، در تعزیر نیز قید و شرطی ندارد.

صاحب جواهر رحمه الله در یک کلام کوتاه «مضافاً إلی إمکان استفادته أیضاً من استقراء النصوص، کما لایخفی علی من تدبرّها»،[663] و بدون هیچ تقریبی از مطلب ردّ شده است.

2- از روایت زیر می‌توان به نحو عموم مطلب را استفاده کرد.

وعنهم، عن أحمد بن محمّد بن خالد، عن عمرو بن عثمان، عن علیّ بن الحسن بن علیّ بن رباط، عن أبی عبداللَّه علیه السلام، قال: قال رسول اللَّه صلی الله علیه و آله: إنَّ اللَّه عزّ وجلّ جعل لکلّ شی‌ء حدّاً وجعل علی من تعدّی حدّاً من حدود اللَّه عزّ وجلّ حدّاً وجعل ما دون الأربعة الشهداء مستوراً علی المسلمین.[664]

فقه الحدیث: رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: خداوند برای هر چیزی یک مرزی قرار داده، و حلال و حرامش را مشخص، و جواز و عدم جوازش را بیان کرده است.- این حدّ در مقابل