آیین کیفری اسلام :شرح فارسی تحریر الوسیلة(حدود) جلد 2 صفحه 372

ص: 388

مانعی ندارد آن مقدار تازیانه‌ای که تشخیص می‌دهی پیاده کن.

هرچند صدر این روایت عدد را مشخّص می‌کند، امّا ذیل آن بر قاعده کلّی که امام رحمه الله فرمود، دلالت دارد؛ یعنی ملاک، تشخیص مصلحت طفل است؛ نه مصلحت پدر و مادر.

گاه مصلحت ده تازیانه را اقتضا می‌کند و گاه بیست تازیانه را. به همان اندازه که مصلحت اقتضا دارد، باید زد، و بیش از آن جایز نیست. این روایت نیز دلیلی بر خلاف «قیل» و «قول محقّق رحمه الله»[695] است که می‌فرمود: کراهت دارد از ده تازیانه تجاوز کند.

مجموع این دو روایت، درباره‌ی کودک ظهور دارد که اسحاق و حمّاد حکم تأدیب بچّه‌ی خود را می‌پرسند؛ در یکی بر عدد پنج و شش تکیه شده، و در دیگری به مصلحت طفل واگذار شده است.

محمّد بن یعقوب، عن محمّد بن یحیی، عن أحمد بن محمّد، عن محمّد بن یحیی، عن غیاث بن إبراهیم، عن أبی عبداللَّه علیه السلام، قال: قال أمیر المؤمنین علیه السلام: أدّب الیتیم ممّا تؤدّب منه ولدک واضربه ممّا تضرب منه ولدک.[696]

فقه الحدیث: امام امیر مؤمنان علیه السلام فرمود: بین فرزند خودت و یتیم در تأدیب فرق نگذار؛ او را ادب کن به آن‌چه فرزندت را تأدیب می‌کنی، و بزن همان‌گونه که فرزندت را می‌زنی.

از این روایت استفاده می‌شود هر حکمی درباره‌ی فرزند انسان از نظر کمّیت ضرب مطرح است، درباره‌ی یتیم نیز مطرح می‌باشد. لذا، دلالت روایت مربوط به یتیم نیز تمام است.

وعن علیّ بن إبراهیم، عن أبیه، عن النّوفلی، عن السّکونی، عن أبی عبداللَّه علیه السلام، إنّ أمیر المؤمنین علیه السلام ألقی صبیان الکتّاب ألواحهم بین یدیه لیخیّر بینهم، فقال: أما إنّها حکومة والجور فیها کالجور فی الحکم، أبلغوا