آیین کیفری اسلام :شرح فارسی تحریر الوسیلة(حدود) جلد 2 صفحه 383

ص: 401

مسکر در مقابل مخدّر و مرقد معنای دیگری دارد که از آن به مستی تعبیر می‌کنند؛ و در هر لغتی برای آن لفظی وضع کرده‌اند.

مقصود از تناول

تناول معنایی اعمّ از اکل و شرب دارد؛ لذا، نباید تصوّر کرد معنای تناول و شرب یکی است؛ و آن‌گاه بحث کنیم در چه مواردی شرب صادق است و در کجا صادق نیست؟ مثلًا در زمان ما بعضی از آمپول‌ها جنبه‌ی تخدیری، و تعدادی جنبه‌ی مُرقدی و (خواب‌آوری) دارند؛ اگر آمپولی باشد که با تزریق آن حالتی پیدا شود درست مانند همان حالتی که از شرب خمر حاصل می‌شود، تناول مسکر صادق است؛ امّا «شرب» صدق نمی‌کند؛ زیرا، تناول از ماده‌ی «نیل» است؛ یعنی به چیزی برسد و ارتباط پیدا کند. این ارتباط با مسکر گاه از طریق شرب حاصل می‌شود و گاه از طریق تزریق، یا از طریق قلیان کشیدن و مانند آن.

باید توجّه داشت عنوان «تناول» در عرف امروز در مورد آشامیدنی‌ها به کار نمی‌رود.

در این‌جا عرف ملاک نیست؛ زیرا، به معنای اصلی آن واقف نیست؛ وگرنه با توجّه به معنای حقیقی آن، فرقی بین «شرب المسکر» و «تناول المسکر» نمی‌گذارد.

در بعضی از روایات، حکم بر روی «شرب مسکر» رفته، ولی بعضی از آن‌ها خالی از عنوان شرب است؛ اگر بر عنوان شرب خمر تکیه کنید، در مورد اصطباغ و ترید کردن نان در خمر، شرب صادق نیست؛ در حالی که تناول خمر صادق است.

در عنوان تناول از نظر فروع و فروضش بحث‌هایی شده، قدر متیقّن و مصداق روشنش نوشیدن مسکر است؛ ولی در کلمات فقها در دایره‌ای وسیع‌تر از این مقدار مطرح است؛ مثلًا در کلام مرحوم محقّق رحمه الله می‌بینیم: «شرطنا التناول لیعمّ الشرب والاصطباغ وأخذه ممزوجاً بالأغذیة والأدویة»[713] اصطباغ یعنی ترید کردن مانند خورد کردن نان در آب‌گوشت، که انسان فقط نان را همراه با رطوبت آبگوشت می‌خورد؛ اگر چنین عملی را با شراب انجام دهد، نان را آلوده‌ی به مسکر می‌خورد. به عبارت دیگر، اصطباغ یعنی