آیین کیفری اسلام :شرح فارسی تحریر الوسیلة(حدود) جلد 2 صفحه 398

ص: 416

انقلاب به سرکه، مانند فقّاع، به خمر ملحق می‌شود؛ هرچند مسکر هم نباشد؟ یعنی در این صورت، آیا بر نوشیدن آن حدّ مترتّب می‌شود؟

بر حرمت شرب عصیر عنبی در حالت مذکور شهرت مسلّم داریم؛ و بعضی از فقها ادّعای اجماع و لا خلاف کرده‌اند؛ روایات زیادی هم بر حرمت دلالت دارد. از آن جا که این حکم مسلّم بوده و امام رحمه الله نیز به «لا إشکال فی حرمة العصیر العنبی إذا غلی» تعبیر دارند، نیازی به طرح روایات نیست.

بحث در این است که آیا علاوه بر حرمت، حدّ شرب خمر بر آن مترتّب می‌گردد؟

صاحب جواهر رحمه الله می‌فرماید: مخالفی در الحاق عصیر عنبی به خمر در احکام نیافتیم؛[736] شهید ثانی رحمه الله می‌فرماید: معروف از اصحاب، حرمت عصیر عنبی و اقامه‌ی حدّ خمر است.[737] صاحب ریاض رحمه الله می‌فرماید: ظاهراً مسأله اجماعی است و دلیلی غیر از اجماع بر آن پیدا نکردیم.[738] صاحب کشف اللثام نیز می‌فرماید: ما هرچه گشتیم دلیلی پیدا نکردیم بر این که حدّ خمر در شرب عصیر عنبی باید پیاده شود و قبل از علّامه‌ی حلّی رحمه الله قائلی به این مطلب غیر از دایی او محقّق حلّی رحمه الله[739] نیافتیم.[740]

از کلام فاضل هندی رحمه الله استفاده می‌شود در مسأله، نه اجماعی وجود دارد و نه دلیلی.

ولی صاحب جواهر رحمه الله می‌فرماید: دلیلش ظهور یا نصّ روایاتی است که دلالت دارد عصیر عنبی در حرمت و غیر آن، به حکم خمر است.[741]

نظر برگزیده: به نظر ما، وقتی به روایات مراجعه می‌کنیم، تنها یک روایت هست که ممکن است بر مطلوب دلالت کند؛ بنابراین، باید به بررسی آن پرداخت. تنها کسی که در این روایت دقّت کرده و به نکاتی تنبّه داده، امام راحل رحمه الله در بحث طهارت است که با دقّت تمام به جوانب روایت احاطه پیدا کرده و نکاتی را فهمیده، که بیان دیگران فاقد آن است.