آیین کیفری اسلام :شرح فارسی تحریر الوسیلة(حدود) جلد 2 صفحه 475

ص: 494

قدامة بن مظعون شرب الخمر فأراد عمر أن یحدّه، فقال: لا یجب علیّ الحدّ، إنّ اللَّه یقول: لَیْسَ عَلَی الَّذِینَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ الصلِحتِ جُنَاحٌ فِیمَا طَعِمُواْ إِذَا مَا اتَّقَواْ وَّ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ الصلِحتِ ثُمَّ اتَّقَواْ وَّ ءَامَنُواْ فدرأ عنه عمر الحدّ.

فبلغ ذلک أمیر المؤمنین علیه السلام فمشی إلی عمر فقال: لیس قدامة من أهل هذه الآیة ولا من سلک سبیله فی ارتکاب ما حرّم اللَّه، إنَّ الّذین آمنوا وعملوا الصّالحات لا یستحلّون حراماً فاردد قدامة فاستتبه ممّا قال، فإن تاب فأقم علیه الحدّ، وإن لم یتب فاقتله فقد خرج من الملّة.

فاستیقظ عمر لذلک، وعرف قدامة الخبر فأظهر التّوبة والإقلاع فدرأ عنه القتل ولم یدر کیف یحدّه، فقال لعلیّ علیه السلام: أشر علیّ.

فقال: حدّه ثمانین جلدة، إنّ شارب الخمر إذا شربها سکر وإذا سکر هذی وإذا هذی افتری، فجلده عمر ثمانین جلدة.[852]

سند روایت: از تعبیر «روت العامّة والخاصّه» چه چیزی استفاده می‌شود؟ آیا روایت مرسله‌ای همانند مرسله‌ی صدوق رحمه الله- که می‌فرمود: «رُوی أنّه یقتل فی الرابعة»[853]- است؟

یعنی هر دو حدیث اسناد به روایت داده‌اند؛ منتهی یکی به صورت فعل مجهول (رُوی) و دیگری به صورت فعل معلوم (رَوَتْ). به هر حال، دو روایت مرسلِ بی‌اعتبار است؛ یا تعبیر «رَوت العامّة والخاصّة» بیانگر معنایی دیگر است؟ یعنی این روایت را به‌طور مکرّر نقل کرده‌اند به گونه‌ای که اختصاص به شیعه نداشته، بلکه شیعه و سنّی در نقلش اتّفاق نظر دارند.

ظاهراً نمی‌توان حکم به اعتبار روایت کرد. حدّاکثر چیزی که می‌توان گفت: قدر و مقام چنین روایتی بالاتر از روایت مرسلی است که به صورت «روی» باشد.

فقه الحدیث: عامّه و خاصّه گفته‌اند: قدامة بن مظعون شرب خمر کرد و این مسأله با بیّنه ثابت شد. عمر تصمیم گرفت بر این صحابی پیامبر خدا صلی الله علیه و آله حدّ اقامه کند. قدامه گفت: