آیین کیفری اسلام :شرح فارسی تحریر الوسیلة(حدود) جلد 2 صفحه 72

ص: 83

اقوال فقها در مقدار ایقاب

شهید ثانی رحمه الله در شرح لمعه می‌فرماید: ظاهراً فقها اتّفاق دارند بر این که حدّاقل ایقابی که موجب حدّ قتل می‌شود، باید به اندازه‌ی حشفه باشد.[115] از این بیان استفاده می‌شود بین ایقابی که حرام‌کننده خواهر و دختر و مادر ملوط است با ایقابی که حدّ آن قتل است، فرق وجود دارد.

صاحب ریاض رحمه الله[116] نیز همین معنا را فرموده است؛ لیکن شهید ثانی قدس سره در مسالک[117] فرموده است: معنای ایقاب ادخال است که به مسمّی نیز محقّق می‌شود؛ و آن‌چه مرحوم علّامه در قواعد[118] فرموده- مبنی بر آن که ایقاب را به معنای «غیبوبة حشفة» گرفته است و ظهور در تمام حشفه دارد- صحیح نیست؛ زیرا، ایقاب با اوّل جزء از آلت محقق می‌شود و لازم نیست تمام حشفه یا مقداری از آن باشد.

بعضی از فقها در توجیه کلام مرحوم علّامه گفته‌اند: مقصود ایشان از غیبوبت حشفه هم شامل کلّ و هم شامل بعضی از آن می‌شود.

از مجموعه‌ی این نقد و ایرادها استفاده می‌شود در مقدار دخول، اتّفاق و اجماعی وجود ندارد؛ زیرا، آن‌چه را که شهید رحمه الله در شرح لمعه به فقها نسبت می‌دهد، خود در مسالک با آن مخالفت کرده و ایقاب را به ادخال مطلق تفسیر می‌کند. بنابراین، بایستی ببینیم آیا حدّ لواط در ایقاب به اندازه‌ی حشفه همان‌گونه که در زنا گفتیم، قتل است؛ یا کمتر از آن؟

کدام یک از ادلّه استفاده می‌شود؟

نظر برگزیده

سه احتمال در ایقاب- تمام آلت، تمام حشفه، مسمّای ذَکَر- وجود داشت.

احتمال اوّل را کسی مطرح نکرده و شاید امکان هم نداشته باشد. بنابراین، بحث در انتخاب دو احتمال دیگر است. در مسأله، اجماع و اتّفاقی وجود ندارد؛ لذا، باید به ادلّه مراجعه کنیم.