آسانترین شیوه محاسبه خمس مطابق با فتوای آیات عظام امام راحل، اراکی، بهجت، تبریزی،خویی... صفحه 18

قرار دهد اگر منفعتی به دست آورد و در بین سال بمیرد:

1) آیات عظام: امام راحل، اراکی، خویی، خامنه‌ای، زنجانی، سیستانی، صافی، فاضل، گلپایگانی، مکارم، وحید، نوری: باید مخارج تا موقع مرگش را از آن منفعت کسر کنند و خمس باقیمانده را بدهند. (1)

و آیت الله زنجانی افزوده است: البته مخارج ضروری کفن و دفن و مراسم ترحیم که اگر از مال میت صرف آنها نشود، آبروی میت در خطر است، از مخارج میّت به شمار می‌آید و خمس به آنها تعلق نمی‌گیرد. (2)

2) آیت الله تبریزی: بر ورثه لازم نیست مخارج تا موقع مرگش را از آن منفعت کسر کنند و خمس باقیمانده را بدهند. (3)

2. خمس هدیه و بخشش

اشاره

درباره خمس هدیه دو مسأله مطرح است:

مسأله اول: اینکه آیا بر واهب (هدیه‌دهنده و بخشش‌کننده) در

1- توضیح المسائل مراجع، ج2، م 1767.
2- همان.
3- همان.

پاسخ: این است که در صورتی که هدیه و بخشش از درآمد بین سال باشد و زائد بر شأن هدیه‌دهنده نباشد به اتفاق همه مراجع عظام از مئونه او محسوب می‌شود و خمس ندارد. (1)

و البته این مسأله از فروع و جزئیاتی برخوردار است که چون مجال واسعی می‌طلبد و از حوصله این مختصر به دور است، به همین مقدار بسنده می‌شود.

مسأله دوم: که بیشتر مورد ابتلاء و پرسش است و محور بحث ماست این است که آیا بر موهوب له (کسی که به او بخشش شده) خمس واجب است یا نه؟

در پاسخ این مسأله باید گفت که در اینجا دو صورت قابل تصویر است.

1- توضیح المسائل مراجع، م 1776.