درسنامه تفسیر آیات حج صفحه 112

اگر سؤال از امور تکوینی و علل و اسباب این تغییرات باشد که بعید هم نیست، آنچه در بدو امر به ذهن می رسد این است که پاسخ داده شده با سؤال مطابقت ندارد! و از سویی می دانیم که خدای حکیم سخن بدون حکمت نمی گوید، برخی از مفسران در این زمینه می گویند: خداوند با این پاسخ به پرسشگران می فهماند که پرسش باید ثمره علمی و یا عملی، و یا فایده دینی یا دنیایی داشته باشد، و باید سؤالی که مشکلی را حلّ نمی کند رها کنند، و به دنبال پرسش های اساسی برآیند، به خصوص این که این گونه سؤال ها از ناحیه یهود مطرح می شده است، و قصد داشتند مسلمانان را به عجز و ناتوایی وانمود کنند، از این رو خدای حکیم مخاطب را از پاسخی که درک آن سخت بود به حکمت اهله که سودمندتر بود منصرف نمود.

در این گونه پاسخ گویی لطف و مرحمتی نهفته است که بیانگر بلاغت گوینده است، زیرا در آن مصلحت علمی و عملی مخاطب و میزان توانایی فهم وی ملاحظه شده است، افزون بر آن که نهایت علاقه معلّم به متعلّم را نشان می دهد. (1) باید توجه داشت، که خدای حکیم و قرآن کریم همواره به هر پرسشی از سوی هر کس و در هر موضوعی پاسخ نخواهند داد، چرا که به خوبی مشاهده می شود حکیم متعال در برابر سؤال کفار از روح که به حسب ظاهر از ماهیت و حقیقت آن بوده است، می فرماید: «وَ یَسْئَلُونَکَ عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْر رَبِّی وَ ما أُوتِیتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلَّا قَلِیلًا (اسراء: 85)». پرسشگران را به علم الهی حوالت داده است، چرا که مخاطبان توانایی دریافت پاسخ مناسب را نداشتند.