درسنامه تفسیر آیات حج صفحه 119

خود را از آنها می گیرند، و این بدان جهت است که وحی الهی در خانه آنان نازل شده و آنها پرورش یافتگان مکتب قرآن هستند.

چنانکه در روایتی دیگر امام باقر می فرماید: «وَ لَیْسَ الْبِرُّ بِأَنْ تَأْتُوا الْبُیُوتَ، یعنی؛ أن یأتی الأمر من وجهه ».(1) این بدان معناست که آیه به معنای وسیعتر و عمومی تری اشارت می کند و آن این که برای اقدام در هر کار باید از راه صحیح وارد شد، نه از مسیر انحرافی و وارونه.

ارتباط ابتدا و انتهای آیه

برخی از مفسران می نویسند: ارتباط دو بخش آیه به یکدیگر به این است که بگوید: پرسش از اختلاف اهله، در واقع مانند ورود وارونه به خانه علم است که باید از مسیر طبیعی آن صورت گیرد. (2) برخی دیگر چون طوسی و طبرسی در بیان ربط دو بخش آیه می گویند: ارتباط «لَیْسَ الْبِرُّ بِأَنْ تَأْتُوا الْبُیُوتَ مِنْ ظُهُورِها» به پرسش از اهله در این است که چون خداوند سبحان حکمت اختلاف اهله را بیان نمود، خواست به مردم بیاموزد که باید امور مقدره خود را یاد بگیرند، که از جمله آنها اطاعت اوامر الهی است. (3) بعضی دیگر در وجه ارتباط آیه گفته اند: این پاسخ نشان گر آن است که سؤال آنان از تغییر اهله که قطعاً دارای حکمت است نا بجا می باشد، و اینان باید در افعال خود که گمان می کنند کاری خوب است نطر کنند تا بدانند که کار شایسته ای نیست. و ممکن است منظور بیان مثال برای وارونه کاری آنان باشد، بدین معنا که پرسش شما همانند کسی است که از پشت بام وارد خانه بشود. (4)

1- طوسی، تفسیر تبیان، ج 2، ص 143.
2- بیان السعاد، ج 1، ص 178.
3- طوسی، تفسیرتبیان، ج 2، ص 143. وطبرسی، مجمع البیان، ج 2، ص 51.
4- زمخشری، کشاف ج 1، ص 261. بیضاوی، ج 1، ص 75.