درسنامه تفسیر آیات حج صفحه 12

أ. کشف مراد

امین الاسلام طبرسی می نویسد: تفسیر یعنی کشف مراد از لفظ مشکل. (1) محمدهادی معرفت نیز همین تعریف را با اندک تفاوتی پذیرفته و می نویسد: تفسیر یعنی زدودن ابهام از لفظ مشکل، برای رسیدن به معنای مقصود. (2)

ب. بیان الفاظ و مدلول آن

بعضی از مفسران اهل سنت چون ابوحیان اندلسی معتقد است: تفسیر علمی است، که در آن از چگونگی بیان الفاظ قرآن و مدلول آن، و احکام افرادی و ترکیبی آن بحث می شود. (3) سیّد محمود آلوسی نیز همین تعریف را پذیرفته است. (4)

ج. دانش شناخت قرآن

بدرالدین زرکشی از پژوهش گران حوزه قرآنی در زمان گذشته، در تعریف فنی تفسیر می نویسد: تفسیر علمی است که به وسیله آن می توان کتاب خدا که بر پیامبر (صلی الله علیه و آله) نازل شده است را شناخت، و به معانی آن دست یافت، و احکام و حِکَمش را به دست آورد. (5)

د. فهم مراد خدا

برخی دیگر از مفسران اهل سنت چون ثعالبی معتقد است: تفسیر علمی است که از مراد خدا، به اندازه توانایی بشر بحث می کند، و این شامل هر آنچه که فهم

1- طبرسی، فضل بن الحسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج 1، ص 13.
2- معرفت، محمد هادی، التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب، ج 1، ص 14.
3- ابوحیان، محمد بن یوسف، البحر المحیط فی التفسیر، ج 1، ص 23.
4- آلوسی، سیّد محمود، روح المعانی، ج 1، ص 4.
5- زرکشی، بدرالدین، البرهان فی علوم القرآن، ج 1، ص 13.