درسنامه تفسیر آیات حج صفحه 136

* آیه دهم

اشاره

«فَإِذا قَضَیْتُمْ مَناسِکَکُمْ فَاذْکُرُوا اللَّهَ کَذِکْرِکُمْ آباءَکُمْ أَوْ أَشَدَّ ذِکْراً فَمِنَ النَّاسِ مَنْ یَقُولُ رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا وَ ما لَهُ فِی الآخِرَهِ مِنْ خَلاقٍ * وَ مِنْهُمْ مَنْ یَقُولُ رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَهً وَ فِی الآخِرَهِ حَسَنَهً وَ قِنا عَذابَ النَّار (بقره: 200- 201)».

شرح واژگان

أ. قضاء: قضاء در اصل به چند معنا به کار رفته است؛ از جمله: قطع، فصل، حتمی شدن، فارغ شدن، به اتمام رساندن، عمل کردن و اداء نمودن می باشد؛ که در حقیقت همه اینها به یک معنا یعنی تمام نمودن کار باز می گردد. (1) طبرسی نیز می نویسد: قضاء در اصل به فصل و احکام است، لیکن در قرآن به چند وجه به کار رفته است،(2) از جمله فارغ شدن از کار مثل این آیه شریفه که می فرماید: «فَإِذا قَضَیْتُمُ الصَّلاهَ فَاذْکُرُوا اللَّهَ (نساء: 103)». (3)

ب. خلاق: خلاق از ریشه خَلْق به معنای نصیب است. (4) برخی از ارباب لغت گفته اند: خلاق به معنای حظ، نصیب و صلاح است. (5) بعضی این قید نیز بدان افزوده اند که خلاق به معنای حظ وافر از خیر می باشد. (6) نکته ای توجه بدان لازم است این که این واژه در قرآن کریم تنها درباره نصیب در قیامت به کار رفته

1- ابن منظور، لسان العرب، ریشه قضی.
2- دو وجه دیگر عبارت است از: وصیت و توصیه مثل آیه:« وقضی ربک ألا تعبدوا إلا إیاه( اسراء 23)». و اخبار و اعلام مثل آیه:« وقضینا إلی بنی إسرائیل( اسراء: 4)».
3- طبرسی، مجمع البیان، ج 1، ص 362.
4- فیومی، المصباح المنیر، ریشه خلق.
5- فراهیدی، کتاب العین، ابن منظور، لسان العرب، ریشه خلق.
6- زبیدی، تاج العروس، ریشه خلق.