درسنامه تفسیر آیات حج صفحه 142

قبلی باید گفت: خدای سبحان ابتدا از ادای مناسک حجّ سخن گفت و فرمود: «فَإِذا قَضَیْتُمْ مَناسِکَکُمْ »، پس از آن به ضرورت یاد و نام خدا پرداخت و دستور داد که «فَاذْکُرُوا اللَّهَ »، در ادامه برتری یاد خدا بر یاد نیاکان را یادآور شد که «أ وْ أَشَدَّ ذِکْراً»، و در پایان به تقسیم مردم در دعا کردن و بیان خواسته هایشان پرداخت و گفت: «فَمِنَ النَّاسِ ». بنابراین جمله «فَمِنَ النَّاسِ »، تفریع بر «فَاذْکُرُوا اللَّهَ » است، که در حقیقت بیانگر خواسته های متفاوت و متمایز از یکدیگر می باشد.

برخی از مفسران معتقدند که مراد از ناس در آیه شریفه مطلق انسانها اعم از کافر دنیا طلب و مؤمن آخرت خواه می باشد. و از این رو کفار که منکر معادند تنها به دنبال دنیا هستند، و مؤمنان به قیامت هر دو را می طلبند. (1) برخی دیگر بر این باورند که منظور مسلمانانی هستند که اسرار دین را درک نکرده، و نور دین به طور کامل در قلبشان قرار نگرفته است. (2) به نظر می رسد دیدگاه نخست با تعبیر در آیه، که می فرماید: «مَنْ یَقُولُ ربّنا آتنا» چندان سازگاری نداشته باشد، زیرا هر دو گروه معتقد به خدا و ربوبیت او هستند، بنابراین مؤمنان ضعیف الایمان باید منظور باشد، که تنها به فکر دنیا بودند، و از اندیشه آخرت غافل بودند.

گروه های مردم

قرآن کریم مردم را به چهار گروه تقسیم می کند، که در حقیقت حصر عقلی است، و آن عبارت است از:

أ. کسانی که تنها دنبال دنیا هستند و از عالم آخرت غافلند، چنانکه می فرماید: «فَمِنَ النَّاسِ مَنْ یَقُولُ رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا وَ ما لَهُ فِی الآخِرَهِ مِنْ