کتابخانه بالقرآن

درسنامه تفسیر آیات حج صفحه 22

صفحه 22

خاصی قرار دهد که بدان شیوه تفکیکی گفته می شود؛ مثل تفسیر مجمع البیان. و ممکن است مباحث بدون این تفکیک و با امتزاج متن و شرح صورت گیرد، که آن را تفسیر مزجی می نامند؛ مانند تفسیر صافی و تفسیر شبّر. به این نکته نیز باید توجه نمود که معادل سازی سه واژه عربی منهج، اتجاه و اسلوب با واژگان فارسی روش، گرایش و شیوه یا سبک اندکی مسامحه شده است.

با توجه به آنچه گفته شد، در اینجا باید افزود که تفسیر آیات حج که در پیش روی دارید. به لحاظ منهج تفسیر اجتهادی و بهره مند از همه منابع می باشد. به لحاظ اتجاه، تفسیر اجتماعی و فقهی است. و به لحاظ اسلوب، شیوه تفسیر موضوعی و به ترتیب وجود آیه در مصحف شریف و به سبک تفکیکی می باشد.

البته برخی از قرآن پژوهان (1) عوامل مؤثر در تنوع تفسیر قرآن را شش عامل می دانند که عبارتند از: 1- مکاتب تفسیری، 2- مذاهب تفسیری، 3- مناهج تفسیری، 4- مدارس تفسیری، 5- اتجاهات تفسیری، 6- الوان تفسیری. (2) لیکن معیار مورد نظر در این نوشتار همان عوامل سه گانه است.

مطلب چهارم: برخی از مبانی و اصول تفسیر

اشاره

با توجه به اهمیت اصول و مبانی تفسیر، لازم است به پاره ای از آنها در اینجا اشاره شود:

1- بابایی، علی اکبر، مکاتب تفسیری، ج 1، ص 13- 1. 20.
2- منظور از مکاتب تفسیری؛ مجموعه آرای تفسیری که مورد پذیرش جمعی از مفسران قرار گرفته است. مراد از مذاهب تفسیری؛ شیوه های تفسیری است که بر مبنای عقاید و طرز تفکر خاصی استوار شده است. مقصود از مناهج تفسیری؛ آن شیوه تفسیری که بر اساس افکار، عقاید، تخصّص یا مکتب خاصی بنا شده است. مدارس تفسیری؛ منظور شیوه مفسرانی است که در چگونگی تفسیر، رأی مشترکی دارند. اتجاهات تفسیری؛ مراد گرایش های خاص مفسران است که بر اثر افکار و عقاید، یا تخصّص علمی و یا مکتب تفسیری آنان در تفاسیرشان رخ می نماید. چون اتجاه اعتزالی و اتجاه فقهی و غیره. الوان تفسیر؛ به معنای نمود و گرایش های مبنایی مفسران است، که در تفاسیر آنان پدید آمده است. چون لون فلسفی کلامی و جز آن.