درسنامه تفسیر آیات حج صفحه 234

* آیه هفدهم

اشاره

«إِنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا وَ یَصُدُّونَ عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ وَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ الَّذِی جَعَلْناهُ لِلنَّاسِ سَواءً الْعاکِفُ فِیهِ وَ الْبادِ وَ مَنْ یُرِدْ فِیهِ بِإِلْحادٍ بِظُلْمٍ نُذِقْهُ مِنْ عَذابٍ أَلِیمٍ (حجّ: 25)».

شرح واژگان

أ. عاکف: اسم فاعل از مصدر عکوف به معنای ملازمت با چیزی و مواظبت از آن است. (1) این واژه در جاهای دیگر قرآن نیز به همین معنا به کار رفته است، چنانکه می فرماید: «ما هذِه التَّماثِیلُ الَّتِی أَنْتُمْ لَها عاکِفُونَ (انبیاء: 52)».

ب. باد: این واژه اسم فاعل از ریشه بدی یبدو بدواً، به معنای آشکار و هویدا می باشد. و اگر به غیر حضری [مسافران ] بَدْو و باد گفته می شود به این دلیل است که که در گوشه باز و آَشکار از زمین زندگی می کنند، نه در مکانی که پوشیده از ساختمان ها [مظاهر تمدن ] است. (2) و در حقیقت بادیه نشین در مقابل شهر نشین است. و باد در مقابل مقیم و حاضر می باشد.

ج. الحاد: این واژه در اصل به معنای حفره متمایل از وسط است. و ملحد در زبان یعنی منحرف و متمایل از حق، و اگر به ملجأ و پناهگاه ملتحد گفته می شود بدین جهت است که انسان به سوی آن متمایل است. (3)

1- المصباح المنیر، ریشه عکف.
2- مقاییس اللغ، المصباح المنیر و مفردات، ریشه نسک.
3- مقاییس اللغ، مفردات، ریشه لحد.