درسنامه تفسیر آیات حج صفحه 235

چشم انداز آیه

در آیات پیش از این آیه سخن از مطلق کفار و ویژگی آنان بود که فرمود: «وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یُجادِلُ فِی اللَّهِ بِغَیْرِ عِلْمٍ وَ لا هُدیً وَ لاکِتابٍ مُنِیرٍ (حجّ: 8)»، و نیز در ادامه فرمود: «یَدْعُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ ما لایَضُرُّهُ وَ ما لایَنْفَعُهُ ذلِکَ هُوَ الضَّلالُ الْبَعِیدُ (حجّ: 12)»، تا این که فرمود: «فَالَّذِینَ کَفَرُوا قُطِّعَتْ لَهُمْ ثِیابٌ مِنْ نارٍ یُصَبُّ مِنْ فَوْقِ رُؤُسِهِمُ الْحَمِیمُ یُصْهَرُ بِهِ ما فِی بُطُونِهِمْ وَ الْجُلُودُ وَ لَهُمْ مَقامِعُ مِنْ حَدِیدٍ (حجّ: 19- 22)». در آیات ذکر شده از شیوه برخورد کفار با خبر قیامت، که بدون دلیل و برهان است اشارت شده است، و نیز از روی آوری آنان به غیر خدا (بت ها) سخن به میان آمده است، همچنین به عذاب اخروی و شدت آن ذکری نموده است.

در آیه مورد بحث گروه خاصی از کفار را مورد اشارت قرار داده، که تخلف و گناه خاصی را نسبت به مسجد الحرام و موسم حجّ مرتکب شده اند، این آیه که در حقیقت اولین آیه مربوط به حج در سوره حجّ می باشد به سه امر مهمّ اشارت دارد:

أ. کافران و کردارشان

کافران عصر پیامبر افزون بر آن که در حوزه بینش و اندیشه خود دچار خطا می شدند و با تکیه بر سخنان بی پایه و تفکر غلط به بت و بت پرستی روی می آورند، در حوزه کنش و رفتار نیز مرتکب اموری ناشایست می شدند که خداوند سبحان در این آیه به برخی از آنها اشارت نموده است:

اولین چیزی که در این آیه آمده است خود کفر است که می فرماید: «إِنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا». این تعبیر در قرآن کریم در باره کسانی به کار می رود که مبدأ،

توحید، معاد و نبوت محمد یا هر یک از اینها را منکرند، چنانکه می فرماید: