درسنامه تفسیر آیات حج صفحه 273

در این مدت با طعام و اطعام به کریمه: «فَکُلُوا مِنْها وَ أَطْعِمُوا الْبائِسَ الْفَقِیرَ»، جامه عمل می پوشانند.

به دنبال انجام قربانی نوبت به تقصیر (یا حلق) می رسد که در قالب «ثُمَّ لْیَقْضُوا تَفَثَهُمْ » بیان شده است و حاجی با این کار از احرام خارج می شود.

با فراغت از عمده از اعمال، نوبت به آن می رسد تا به نذرهای خود عمل کند که فرمود: «وَ لْیُوفُوا نُذُورَهُمْ ».

و در پایان آنان را روانه مکه می کند تا با طواف بیت، تتمه اعمال خود را به جای آورند: «وَ لْیَطَّوَّفُوا بِالْبَیْتِ الْعَتِیقِ ».

رعایت حریم الهی

پس از بیان احکام و مناسک حجّ، با بیانی بسیار لطیف مؤمنان را به انجام اعمال حجّ و ترک از محرمات ترغیب می کند و می فرماید: «ذلِکَ وَ مَنْ یُعَظِّمْ حُرُماتِ اللَّهِ فَهُوَ خَیْرٌ لَهُ عِنْدَ رَبِّهِ ». و در ادامه نیز می فرماید: «ذلِکَ وَ مَنْ یُعَظِّمْ شَعائِرَ اللَّهِ فَإِنَّها مِنْ تَقْوَی الْقُلُوبِ ».

کلمه ذلک (1) در این دو آیه اشارت به تشریعاتی است که برای ابراهیم و محمد صورت گرفته است، یعنی برنامه از این قرار است و باید انجام گیرد، و این امور حریم هایی که خیر انسان در رعایت آن است. و افزون بر حریم هایی پیشین لازم است در تحلیل و تحریم انعام، پرستش و عبادت، و نیز سخن گفتن رعایت حریم الهی بشود و از تحریم نا بجای انعام، پرستشهای غلط و سخنان باطل و بی پایه که مبتلای عموم در برنامه حج است دوری گزید، تا در پرتوی آن