درسنامه تفسیر آیات حج صفحه 33

اشاره ولائیه

امام صادقدر روایتی فرمود، منظور از حرم امن، معرفت ما اهل بیت علیهم السلام- است: «من ... عرفنا اهل البیت حق معرفتنا کان آمناً فی الدنیا و الآخره».(1) که در حقیقت امام با تأویل بیت به ولایت، و تأویل امنیت به رهایی از عذاب، واقعیت مکنون در آیه را آشکار نمود.

در خصوص امنیت بیت و حرم، در تفسیر آیه «رَبِّ اجْعَلْ هذا بَلَداً آمِناً»،- آیه دوم- و نیز آیه «وَ مَنْ دَخَلَهُ کانَ آمِناً»،- آیه سیزدهم- بیشتر سخن خواهیم گفت.

3. گزینش مصلی نماز

در ادامه این بخش از آیه، خداوند سبحان از انتخاب مقام ابراهیم به عنوان مصلی سخن می گوید، چنانکه گفته شد واژه مَقام اسم مکان است، که بیانگر محل خاصی است. در این که مراد از مقام ابراهیم در آیه چیست؟ برخی عقیده دارند که منظور محل سنگی است، که جای پای ابراهیم در آن است. (2) برخی دیگر بر

این باورند که مقصود از مقام همه حرم است، که ابراهیم در آنجا گام نهاده است. (3) بعضی نیز قائل به تفصیل شده اند، مقام ابراهیم را در این آیه به محل سنگ معروف کنار بیت تفسیر کرده، ولی در آیه «إِنَّ أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِی بِبَکَّهَ مُبارَکاً وَ هُدیً لِلْعالَمِینَ فِیهِ آیاتٌ بَیِّناتٌ مَقامُ إِبْراهِیمَ (آل عمران: 96- 97» به تمام حرم تفسیر کرده است. (4)

1- بحرانی، سید هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، ج 1، ص 299.
2- قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ج 2، ص 112. کنزالعرفان، ج 1، ص 310.
3- طبرسی، مجمع البیان، ج 1، ص 203. قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ج 4، ص 139.
4- فاضل مقداد، کنزالعرفان، ج 1، ص 262.