درسنامه تفسیر آیات حج صفحه 48

* آیه سوم

اشاره

«وَ إِذْ یَرْفَعُ إِبْراهِیمُ الْقَواعِدَ مِنَ الْبَیْتِ وَ إِسْماعِیلُ رَبَّنا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّکَ أَنْتَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ (بقره: 127)».

شرح واژگان

أ. رفع: رفع در مقابل وضع و خفض، به معنای بالا بردن است، و تا حدودی با اعلا و اصعاد مترادف می باشد. (1) این واژه هم در امور معنوی کاربرد دارد، مثل: «یَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجاتٍ (مجادله: 11)». و هم در امور مادی، مانند صدا، مثل: «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لاتَرْفَعُوا أَصْواتَکُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِیِ (حجرات: 2)». و مانند مکان بالا، مثل: «رَفَعَ أَبَوَیْهِ عَلَی الْعَرْشِ (یوسف: 100)». و آنچه در این آیه مراد است، با توجه به این که مربوط به بنا است به معنای بالا بردن دیوار از سطح زمین می باشد.

ب. قواعد: قواعد جمع قاعده، به معنای پایه و اساس است. (2) و به تعبیر دیگر آنچه به منزله عمود و ستون خیمه و هودج است. (3) لیکن به نظر می رسد که بین قاعده و اساس تفاوت باشد، به این معنا که اساس همان است که در فارسی

1- الجوهری، اسماعیل بن حماد، صحاح اللغ، ریشه رفع.
2- فیومی، المصباح المنیر، ریشه قعد.
3- الفیومی، احمدبن محمد، المصباح المنیر. والجوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح تاج اللغ و صحاح العربی، ریشه قعد.