درسنامه تفسیر آیات حج صفحه 5

قلم در شرح این قصیده سر می شِکَند، و زبان حیرت زده و مبهوت از تکلم می ایستد، صورت گر وَهم از تجسّم جِلوه جلالی آن باز می ماند، و افسون گر خیال از حُسن جمال او حیران، و کاوش گر عقل از درک کنه معارفش درمی ماند. وه! چه عظیم و چه زیباست این سرایش نام ابراهیم و یاد اسماعیل، و این پیمایش سیر محمّدی، و نگارش آن در دیوان نامه محبّت الهی.

اهتمام متقابل حجّ و قرآن

آنچه گذشت سیری در حجّ و مسیر مناسک آن بود، که می توان به رابطه حجّ، اخلاق و عرفان تعبیر نمود که بی شک زائر خانه خدا می تواند با انجام درست و آگاهانه آن به اثرات معنوی و آثار تربیتی آن نایل گردد.

از زاویه دیگر حجّ با کتاب تشریع نیز ارتباطی وثیق و رابطه ای عمیق دارد، چرا که از یک سو مکان برگزاری حجّ و مواقف شریفه آن، محلّ نزول قرآن است، و از سوی دیگر چنان که بدان اشارت خواهد شد، قرآن اهتمام وافری به این اصل اصیل اعتقادی، اخلاقی، تاریخی، اجتماعی، سیاسی و فقهی نشان داده است.

حقیقت این است که قرآن کریم در موضوع حج، تقریباً به همه مباحث و مسایل مرتبط به آن پرداخته است. از مجموع یک صد و چهارده سوره، در بیست و پنج سوره به اجمال یا تفصیل به مسایل حج اشارت کرده است، که از شش هزار و دویست و سی و شش آیه قرآن، بیش از یک صد و بیست آیه به عنوان «آیات الحج» لقب گرفته است.

این دسته از آیات به دو بخش مناسک و تاریخ تقسیم می شود. بخش نخست که دست کم چهل آیه است به نسبت کل «آیات الأحکام»، بنا بر عدد مشهورِ پانصد آیه، یعنی نزدیک به 10 درصد می باشد، و اگر آیات الأحکام را با تأملی بیشتر و با دیدی گسترده تر بنگریم و آن را تا مرز یک هزار آیه افزایش دهیم، باز هم نسبت آیات الحج 5 درصد خواهد بود، که نسبت به مجموع آیات