درسنامه تفسیر آیات حج صفحه 57

1. تسلیم در برابر حق

در اولین دعا ابراهیم و اسماعیل از خدا می خواهند که: «رَبَّنا وَ اجْعَلْنا مُسْلِمَیْنِ لَکَ وَ مِنْ ذُرِّیَّتِنا أُمَّهً مُسْلِمَهً لَکَ ». منظور از اسلامی که مورد تقاضاست چیست؟

به نظر می رسد آنچه مورد درخواست بود، بالاترین مرتبه عبودیت بود نه پایین ترین درجه آن، علامه طباطبایی در این زمینه می نویسد: اسلام مورد تقاضا، تمام مراتب عبودیت و تسلیم تمام عیار عبد در برابر خداست. و این مرتبه گرچه در اختیار انسان است که می تواند از طریق مقدمات بدان برسد، لیکن وصول به آن برای انسان عادی و با توجه به احوال متعارف قلبی، همانند دیگر مقامات ولایت و مراحل عالیه امری ناممکن می نماید، به نحوی که در ردیف امور بیرون از اختیار انسان به شمار می رود، و تنها با اراده الهی ممکن خواهد بود، و از این رو از خدا درخواست رسیدن به آن مقام را نمود. (1)

افزون بر آن که ابراهیم برخی از مراتب تسلیم حاصل کرده بود، چرا که قرآن می فرماید: «إذْ قالَ لَهُ رَبُّهُ أَسْلِمْ قالَ أَسْلَمْتُ لِرَبِّ الْعالَمِینَ (بقره: 131». بنابراین معقول نیست و از شأن ابراهیم نیز به دور است که چیزی را طلب کند که به سادگی برای هر انسانی مقدور است.

به هر صورت نمونه این تسلیم، پذیرش ذبح است که هر دو آماده انجام آن شدند، که فرمود: «فَلَمَّا أَسْلَما وَ تَلَّهُ لِلْجَبِینِ (صافات: 103)»، کاری که به طور طبیعی از هر انسانی بر نمی آید.

امت مسلمان

این دو پیامبر خدا در ادامه دعاهای خود، تقاضای مسلم بودن ذراری خود را نمودند، تعبیر به «من ذرّیتنا» بیانگر این است، که همه فرزندان آنان منظور