درسنامه تفسیر آیات حج صفحه 62

* آیه پنجم

اشاره

«إِنَّ الصَّفا وَ الْمَرْوَهَ مِنْ شَعائِرِ اللَّهِ فَمَنْ حَجَّ الْبَیْتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلاجُناحَ عَلَیْهِ أَنْ یَطَّوَّفَ بِهِما وَ مَنْ تَطَوَّعَ خَیْراً فَإِنَّ اللَّهَ شاکِرٌ عَلِیمٌ (بقره: 158)».

شرح واژگان

الف: صفا: صفا جمع صفا در اصل به معنای زمین صاف و هموار و نرم است. و مروه کلمه ای است مفرد، و به معنای سنگ سفید. (1) برخی نیز گفته اند مروه به معنای جایی است که در آن سنگ ریزه باشد. (2) به هر صورت صفا و مروه در این آیه نام دو کوه است که در سمت حجر الاسود به فاصله ی چند صد متری (حدود 370 متر) از یکدیگر قرار دارند. (3) و محل انجام یکی از مناسک است.

ب: شعائر: شعائر جمع شعیره، به معنای علامت و نشانه است. و نشانه بودن صفا و مروه به این معناست که با لطافت و دقت در آن می توان به عظمت خدا پی برد. (4) این احتمال نیز وجود دارد که شعائر در این آیه و امثال آن به معنای مناسک و عبادت باشد، چنانکه فرمود: «وَ الْبُدْنَ جَعَلْناها لَکُمْ مِنْ شَعائِرِ اللَّهِ (حج: 36)».

1- المصباح المنیر، صفا و مروه.
2- تفسیر طبری، ذیل آیه.
3- قائدان، علی اصغر، تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 92.
4- التحقیق فی کلمات القرآن، ریشه شعر.