درسنامه تفسیر آیات حج صفحه 74

قرآن نیز واژه «عمره» و «اعتمر» به کار برده و فرموده است: «اتموا الحج و العمره لله (بقره: 196)». و «فمن حج البیت او اعتمر (بقره: 159)». و منظور زیارت خانه خدا در کنار حج است.

فقها نیز در تعریف عمره در کنار حجّ گفته اند: «عمره مناسک مخصوصی است که در میقات و مکه انجام می شود».(1) این که در تعریف عمره سخن از میقات به میان آمده است، و در تعریف حج سخن از مشاعر بود، به این دلیل است که مناسک عمره از میقات های پنجگانه در پنج سو آغاز و در مکه به انجام می شود، ولی مناسک حج از احرام در مکه شروع و به اعمال در مشاعر (و یا به اعمال مکه) ختم می شود.

2. تمام کردن حجّ

تعبیر «اتموا الحجّ و العمره لله »، گویای این حقیقت است که اصل تشریع و وجوب این دو را عمل مفروغ دانسته، و در صدد بیان احکام فرعی آنها می باشد، که از جمله آن احکام آن که در پیشانی آیه قرار دارد این است که زائر خانه خدا وقتی حج و عمره ای را که آغاز نمود باید آن را به انجام برساند و حق ندارد آن را به صورت ناقص رها کند. واژه اتمام که در آیه به کار رفته است به معنای رسیدن چیزی به مرزی است که دیگر نیاز به آن نباشد. (2) مفسران در تفسیر این آیه وجوهی را بیان نموده اند: یکی این که همه مناسک و حدود آن دو به جای آورده شود. دیگر این که تا آخر آن به جای آورد. (3) سوم این که تنها قصد حج و عمره برای خدا نماید، نه برای تجارت وامثال آن.

1- جواهر الکلام، ج 20، ص 441.
2- راغب اصفهانی، مفردات، ریشه تمّ.
3- طبرسی، مجمع البیان، ج 1، ص 290.