درسنامه تفسیر آیات حج صفحه 80

شبیه آنچه درباره روزه وجود دارد. مؤید این مطلب روایاتی است که می گوید: در صورت بیماری خفیف باید به وظیفه اصلی عمل کند. (1)

ب: آزار: تعبیر قرآن کریم این است که «أَو بِهِ أَذیً مِنْ رَأْسِهِ » که به معنای وجود ناراحتی در سر محرم است، خواه به وسیله درد، دُمل یا زخم باشد، یا به خاطر حشره های آزار دهنده باشد.

پرداخت فدیه

این که آیه فرموده است: «فَفِدْیَهٌ مِنْ صِیامٍ أَوْ صَدَقَهٍ أَوْ نُسُکٍ » مبین این است که حلق در حال احرام موجب فدیه است، گرچه به طور کلی فرموده است فدیه بدهید، و کیفیت و کمیت آن را مشخص نکرده است، اما سیاق آیه مقتضی تخییر بین صیام و صدقه و ذبح است. و بر اساس روایتی از امام صادق مقدار روزه سه روز، میزان صدقه اطعام ده مسکین، ومراد از نسک ذبح گوسفند است. (2)

قاعده تفسیری قرآنی

امام در ادامه همین روایت می فرماید: «وَ کُلّ شَیٍ ء فی القُرآنِ «اوْ» فَصَاحبه بِالخیارِ، یختَارُ ما یشاء، وَ کُلّ شَی ء فی القُرآن «فَمنْ لَم یجد فَعلَیه کَذا»، فَالاولُ بِالخیارِ؛ هر چه در قرآن با تعبیر «او» بیان شده بیانگر تخییر است، و هر چه در قرآن با [تعبیر] «فمن لم یجد» آمده است باید اولی را انتخاب کند».(3) یعنی همان که اول آمده است باید عمل کند، اگر نشد نوبت به مورد بعدی می رسد. به عبارت دیگر اولی مختص حال اختیار است، بنابراین محرم بیمار که سر را می تراشد مخیر بین این سه امر است.

1- وسایل الشیع، ج 9، ابواب الاحصار و الصد.
2- نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج 20، ص 407.
3- وسائل الشیع، ج 9، ص 295، باب 14 از ابواب بقی کفارات الاحرام، ح 1.