قاعده لاضرر صفحه 168

به بطلان وضوی کسی کنیم که او را با اکراه مجبور به استعمال آب کرده‌اند، در حالی که آب برای او ضرر دارد؛ کدام وجدان سالمی حکم می‌کند که وضوی چنین کسی باطل باشد؟!

از آن‌چه گفتیم معلوم شد که در محل بحث (جایی که وضو ضرر دارد، و شخص جاهل به ضرر است)، مکلّف مأمور به تیمّم نیست، بلکه واقعاً مأمور به وضو است. و آن‌چه در «عروه» گفته است که وضوی چنین شخصی باطل است، زیرا در واقع امر به وضو نشده بوده، حرف درستی نیست؛ مگر این‌که بگوییم ایشان در این تعلیل، به اطلاق روایات خاصّی که در باب تیمّم- در جایی که استعمال آب ضرر دارد- وارد شده 186]، نظر داشته‌اند؛ ولی انصاف این است که پذیرش این‌که آن روایات، موردی را که ضرر واقعاً وجود دارد، ولی مکلّف جاهل به آن است را نیز شامل شود، جای تأمّل دارد.

حکم وضو در فرض توهّم ضرر

تا این‌جا فرض مسئله این بود که ضرر در واقع وجود دارد، ولی