قاعده لاضرر صفحه 4

بحث خاصی است؛ از طرف دیگر، بسیاری از این قواعد ربطی به مسائل اصولی ندارند تا بتوان از آن‌ها در علم اصول بحث کرد. حق این است که برای آن علم مستقلّی در نظر گرفته شود، چرا که در کتب فقهی به این قواعد نیاز مبرم داریم.

البته گروه اندکی از متأخرین، رسالاتی تألیف کرده‌اند که دربردارنده بعضی از این قواعد می‌باشد؛ مانند:

عالم فاضل، محمّد باقر یزدی حائری (م 1300)؛ محمّد جعفر استرآبادی (م 1263)، که نام کتاب خود را «مقالید جعفریه» گذارده؛ و سید محمّد مهدی قزوینی (م 1300)؛ ولی متأسفانه هیچ یک از این کتب به دست ما نرسیده است.

امّا کتاب «القواعد» که شهید اوّل (قدّس اللَّه نفسه) آن را تصنیف نموده، مختص به بیان قواعد فقهی نیست؛ بلکه هم شامل مسائل مختلف فقهی از ابواب گوناگون می‌شود، و هم شامل مسائل اصولی، و بعضی وقت‌ها برخی مسائل کلامی و لغوی نیز در آن مشاهده می‌شود، که در مجموع به کتاب فقهی شبیه‌تر است.

هم چنین است کتاب «تمهید القواعد» شهید ثانی؛ این کتاب همان‌گونه که در مقدّمه آن ذکر شده، در بردارنده 100 قاعده اصولی، و احکام متفرع بر آن؛ و صد قاعده ادبی، و احکام فرعی متناسب با آن‌هاست.

امّا کتاب «عوائد الایّام فی بیان قواعد الاحکام و امّهات مسائل